Monitoring UE

​Systemy sądownictwa państw członkowskich UE dyskryminują cudzoziemców

Nowe badanie ws. prawa podstawowego do równego traktowania i niedyskryminacji wykazało, że systemy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w UE nie są skuteczne, ani wiarygodne, ponieważ pozwalają na odmienne traktowanie różnych grup.

by Chiara Liberati

Inicjatywa Sprawiedliwości Otwartego Społeczeństwa i Europejska Sieć Praw JUSTICIA wykazały że systemy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w Unii Europejskiej borykają się z uprzedzeniami wobec osób o różnym pochodzeniu etnicznym, rasowym i narodowym.

Brak statystyk

Jedną z trudności przy realizacji badania był brak dowodów statystycznych, badań lub informacji ze strony państw członkowskich UE na temat sposobu traktowania osób podejrzanych i oskarżonych należących do mniejszości rasowych lub etnicznych na wszystkich etapach postępowania karnego.

Monitorowanie nierówności w systemach wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych jest istotne ze względu na wpływ tych różnic na możliwość korzystania z jednakowej ochrony gwarancji proceduralnych i niedyskryminacyjnego traktowania ze strony policji i innych podmiotów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych.

Czynniki i wyniki badania

Badanie porównawcze przeprowadzono w Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Zjednoczonym Królestwie, Estonii, Czechach, Hiszpanii, Grecji, we Włoszech, na Węgrzech i Cyprze. Wiele z tych krajów bardzo niejednolicie zbiera statystyki dotyczące wymiaru sprawiedliwości. Jedynie Wielka Brytania systematycznie gromadzi dane dotyczące mniejszości etnicznych i rasowych.

Państwa zaangażowane w badania zaobserwowały funkcjonowanie głęboko zakorzenionych w społeczeństwie stereotypów, które znajdują odzwierciedlenie w praktyce policji, prokuratorów, sędziów, a czasami utrudniają korzystanie z pomocy prawnej.

Badanie wyraźnie wykazało, że po aresztowaniu prawa cudzoziemców nie są chronione w takim samym stopniu, co prawa obywateli danego kraju. Jest to związane głównie z brakiem odpowiednich usług tłumaczeniowych, brakiem dostatecznych informacji na temat przysługujących im praw i słabą jakością pomocy prawnej.

Za dużo cudzoziemców w areszcie

W badaniu podkreślono, że grupy najbardziej narażone na dyskryminację w kontekście postępowań karnych to mniejszość romska, osoby czarnoskóre, Azjaci i osoby pochodzące z Afryki, w tym osoby uciekające ze stref konfliktu.

Według badań przeprowadzonych przez stowarzyszenie Antigone, dostępne statystyki pokazują, że w areszcie przebywa bardzo dużo cudzoziemców, którzy otrzymują surowsze kary od innych więźniów. Problemy wskazane w badaniu to brak odpowiednich usług tłumaczeniowych i ograniczone wykorzystanie rozwiązań alternatywnych wobec środka detencyjnego.

Na Słowenii i w Bułgarii aresztuje się dużą liczbę cudzoziemców. Społeczność Romów w Bułgarii jest dyskryminowana ze względu na dyskusję polityczną na temat walki z "przestępczością wśród Romów".

Badanie pokazało, że Czechy, Szwecja, Estonia i Cypr mają wyraźne problemy z przestrzeganiem prawa dostępu do informacji i usług tłumaczeniowych, a także z dostępem do skutecznego systemu pomocy prawnej. Uprzedzenia wobec Romów są również problemem podczas przyznawania pomocy prawnej tym grupom w Rumunii.

Postawy dyskryminujące na różnych etapach wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych są problemem na Węgrzech, a także w Grecji, gdzie zaobserwowano, że osobami najbardziej zagrożonymi są Romowie, imigranci i potomkowie imigrantów z Azji Południowej.

Eksperci uważają, że hiszpański wymiar sprawiedliwości (w tym sędziowie, prokuratorzy, urzędnicy sądowi, a nawet niektórzy prawnicy) boryka się z uprzedzeniami wobec osób należących do mniejszości etnicznych, w szczególności osób pochodzenia romskiego (lub hiszpańskim cyganom).

System wymiaru sprawiedliwości w Wielkiej Brytanii jest jedynym, który systematycznie gromadzi użyteczne dane na temat pochodzenia etnicznego. Zgodnie ze statystykami ws. osób przebywających w więzieniach, osoby czarnoskóre i Azjaci są nadmiernie reprezentowani w systemie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych na wielu etapach procesu. Azjaci są dwukrotnie, a osoby czarnoskóre nawet czterokrotnie bardziej narażeni na zatrzymanie i przeszukanie przez policję w porównaniu z białą częścią populacji.

Znaczący poziom rozbieżności

Badanie wyraźnie pokazuje, że istnieje znaczny poziom nierówności w traktowaniu osób, w zależności od ich pochodzenia etnicznego.

Istnieje również luka w przepisach na poziomie prawa UE, a tym samym brak harmonizacji w gromadzeniu danych i monitorowaniu systemów sądownictwa karnego, ze szczególnym uwzględnieniem mniejszości etnicznych i rasowych oraz obcokrajowców.

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before anyone else!

You can follow what we are doing for your rights!

You will know about our achivements!

Show me a sample!