Demokracja i Sprawiedliwość

​Raport Liberties: Czy Niemcy mają problem z przestrzenią obywatelską?

Według nowego raportu Liberties niemieckie ustawodawstwo regulujące działalność organizacji społeczeństwa obywatelskiego jest przestarzałe i niejasne, przez co wspomniane ugrupowania są podatne na ataki niektórych polityków i lobbystów.

by Jascha Galaski
Valentin Toth

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego (CSO) mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania zdrowej demokracji. Udostępniają obywatelom narzędzia i kanały umożliwiające rozmowę z przedstawicielami politycznymi i zapewniają, że rządy nie przekraczają swoich uprawnień prawnych.

W Niemczech państwo uznaje znaczenie organizacji społeczeństwa obywatelskiego i rolę, jaką odgrywają w reprezentowaniu interesów publicznych nadając im status użyteczności publicznej. Dzięki temu nie muszą odprowadzać podatku od darowizn i kwalifikują się do otrzymywania środków finansowych od państwa i instytucji prywatnych – które stanowią dwa główne źródła dochodu.


Problemem są przepisy określające, kto kwalifikuje się do otrzymania takiego statusu, które są nieaktualne i nie chronią w wystarczającym stopniu roli organizacji społeczeństwa obywatelskiego reprezentujących interesy publiczne i ułatwiających udział społeczeństwa w sprawach będących przedmiotem bieżącej debaty politycznej.

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego, których działalność skupia się na dyscyplinach sportowych dla psów lub modelarstwie lotniczym mogą łatwo uzasadnić swój status non-profit. Jednak organizacje społeczeństwa obywatelskiego zaangażowane w obronę praw dziecka, utrzymanie pokoju lub sprawiedliwości społecznej mogą napotkać trudności w uzyskaniu takiego statusu. Szczególnie cierpią na tym CSO, które podejmują działalność w zakresie rzecznictwa, uczestniczą w debacie publicznej lub reprezentują interesy publiczne przed decydentami, ponieważ ich działalność jest “zbyt polityczna”.

Niektórzy politycy i lobbyści próbowali to wykorzystać, aby ograniczyć funkcjonowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego, których praca nie odpowiada ich interesom. W rezultacie organizacje społeczeństwa obywatelskiego, takie jak ATTAC Deutschland, które prowadzą kampanię w kwestiach takich jak wprowadzenie podatku od transakcji finansowych i uniwersalnego dochodu podstawowego, oraz Campact, prowadząca kampanię na takie tematy jak stosowanie pestycydów i sprzeciw mowie nienawiści, zostały pozbawione statusu organizacji non-profit. W konsekwencji, w obawie przed taką sytuacją, inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego zaczęły stosować autocenzurę i ograniczyły udział w procesach demokratycznych.

Inne organizacje, takie jak Umwelthilfe, jedna z wiodących organizacji ochrony środowiska, zostały poddane podobnej presji ze strony polityków CDU i CSU, którzy są blisko związani z przemysłem motoryzacyjnym. Ministerstwo Finansów i Olaf Scholz obiecali reformę ustawodawstwa, ale jak dotąd nie przedstawili projektu wniosku. Zamiast tego przepisy regulujące sytuację organizacji społeczeństwa obywatelskiego zostaną dostosowane w listopadzie do corocznej ustawy podatkowej. Eksperci tacy jak Stefan Diefenbach-Trommer obawiają się, że decydenci nie zajmą się niejasnościami prawnymi spowodowanymi przez ustawodawstwo i że CSO będą w związku z tym nadal stosować autocenzurę i ograniczać zakres swojej działalności z obawy przed utratą statusu.

Ograniczając działalność społeczeństwa obywatelskiego, Niemcy osłabiają swoją rolę jako obrońcy przestrzeni obywatelskiej. Liberties zachęca rząd do wdrożenia następujących zaleceń w ramach przyszłej reformy ustawodawstwa:

  • Organizacje społeczeństwa obywatelskiego zajmujące się kwestiami interesu publicznego, takimi jak ochrona klimatu, propagowanie praw człowieka, pokój, dziennikarstwo typu non-profit, sprawiedliwość społeczna i kwestia płci, muszą wyraźnie kwalifikować się do statusu organizacji non-profit.
  • CSO powinny mieć możliwość wyrażania opinii, które są spójne z promowaniem celów interesu publicznego i nie powinny ograniczać się do zwykłego rozpowszechniania informacji na ten temat w sposób abstrakcyjny.
  • Organizacje społeczeństwa obywatelskiego powinny mieć możliwość prowadzenia publicznych działań mobilizacyjnych, w formie pokojowych zgromadzeń lub petycji, a także działań rzeczniczych i litygacji strategicznej, niezależnie od tego, czy kwestie te są częścią bieżącej partyjnej debaty politycznej.
  • Organizacje społeczeństwa obywatelskiego pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu demokracji poprzez budowę mostu między społeczeństwem a politykami. Nasi przedstawiciele są bardziej skłonni do podejmowania decyzji, które są najlepsze dla nas wszystkich, jeśli możemy im powiedzieć, jakie jest nasze zdanie w danej sprawie. Musimy zadbać o to, żeby organizacje społeczeństwa obywatelskiego mogły dalej wykonywać swoją pracę.

»»Pobierz raport, aby uzyskać więcej informacji.



#policypapers

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before everyone else!

You can follow what we are doing for your right!

You will know about our achivements!

Show me a sample!