Wniosek do Trybunału skierował w kwietniu 2017 r. Prokurator Generalny. Równolegle w Sejmie znajduje się rządowy projekt zmiany ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.

Wybór sędziów do KRS

Prokurator Generalny zarzucił obecnej procedurze wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa (w systemie wyborów pośrednich przez przedstawicieli zebrań sędziów sądów apelacyjnych oraz przez przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziów okręgów), że ogranicza bierne prawo wyborcze do KRS.

Trybunał podzielił ten argument, wskazując, że Konstytucja nie określa kryteriów, które ustawodawca mógłby przyjąć, by zróżnicować możliwość kandydowania sędziów na członka KRS. W konsekwencji ustawodawca nie może ich dowolnie określać.

Niejawne posiedzenie

„Z zaprezentowanych ustnych motywów orzeczenia nie wynika jednak, czy Trybunał analizował, czy istniejąca procedura w sposób racjonalny i proporcjonalny kształtuje kryteria wyboru sędziów do KRS” – argumentuje dr Barbara Grabowska-Moroz, prawniczka HFPC.

Brak takiej analizy wynika m.in. z tego że Trybunał tak ważną sprawę ustrojową rozpatrywał na posiedzeniu niejawnym i w bardzo pospieszny sposób. Trybunał wyznaczył termin ogłoszenia wyroku w ubiegłym tygodniu. Co więcej, wyrok zapadł z udziałem tzw. sędziów dublerów.

Kadencje członków KRS

Trybunał uznał, że dotychczasowe rozumienie przepisów o kadencji członków KRS (jako kadencji indywidualnej) jest również niezgodne z Konstytucją.

Zdaniem Trybunału, konstrukcja przepisu konstytucyjnego wskazuje to, że wszyscy wybierani członkowie KRS mają jedną, wspólną kadencję. Chodzi tu łącznie o 15 sędziów poszczególnych sądów, jak i 4 posłów oraz 2 senatorów.

„Takie rozumienie przepisu wydaje się stanowić pretekst do tego, aby wprowadzić projektowane zmiany w funkcjonowaniu KRS, w szczególności wyboru sędziów do Rady” – ocenia Barbara Grabowska-Moroz. „Zmiany te nie mogą jednak pomijać faktu, że Krajowa Rada Sądownictwa, aby móc zabezpieczyć niezależność sądów, musi być również niezależna od władzy politycznej” – dodaje dr Barbara Grabowska-Moroz.

Zmiany w ustawie o KRS

Nowelizacja ustawy o KRS, dyskutowana obecnie w Sejmie, przewiduje, że sędziów do KRS będzie wybierał Sejm (więcej informacji o projekcie dostępnych jest tutaj). Wykracza to poza granice kompetencji Sejmu, który na podstawie Konstytucji ma prawo wybrać 4 swoich przedstawicieli do Rady.

Trybunał nie orzekł jednak, że wybór sędziów przez samych sędziów narusza Konstytucję. Dzisiejsze rozstrzygnięcie Trybunału nie powoduje również skrócenia czy przerwania kadencji obecnych członków KRS.