Raport obejmuje materiał zgromadzony w trakcie 250 obserwacji w 142 sprawach. Obserwacje były prowadzone w 16 sądach powszechnych na terenie całego kraju w okresie od marca 2018 r. do czerwca 2019 r.

Monitorowane przez Fundację postępowania dotyczyły zdarzeń, które miały miejsce m.in. podczas: „miesięcznic smoleńskich”, Marszów Niepodległości, zgromadzeń organizowanych przez ONR, demonstracji pod Sejmem, protestów w Puszczy Białowieskiej, Marszów Pamięci Żołnierzy Wyklętych czy manifestacji KOD.

Badanie wykazało, że postępowania prowadzone były w sposób rzetelny i profesjonalny

Podczas obserwacji przedstawiciele HFPC oceniali przebieg procesów, a także zachowanie sędziów, oskarżycieli publicznych, świadków oraz publiczności obecnej na rozprawach i posiedzeniach sądowych.

„Analizując uwagi wskazane przez obserwatorów HFPC można zauważyć, że w przeważającej liczbie przypadków sędziowie, oskarżyciele publiczni oraz obrońcy odnosili się do stron z należytym szacunkiem, a postępowania prowadzone były w sposób rzetelny i profesjonalny” – wskazuje Justyna Jezierska, prawniczka HFPC i autorka publikacji.

Raport wskazuje, że znaczna większość monitorowanych przez HFPC spraw kończyła się wyrokami uniewinniającymi lub postanowieniami o umorzeniu postępowania. W uzasadnieniach orzeczeń sądy często powoływały się na gwarancje wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

„Sądy przypominały, że prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się stanowi fundament społeczeństwa demokratycznego, którego jedną z podstawowych funkcji jest zapewnienie forum dla debaty publicznej. Pokojowe zgromadzenia służą ochronie wspólnych interesów społeczeństwa i wyrażaniu osobistych przekonań” – dodaje Jezierska.

Autorzy raportu podkreślają, że Helsińska Fundacja Praw Człowieka zamierza kontynuować monitoring procesów sądowych dotyczących uczestników zgromadzeń publicznych w Polsce.