Rights International Spain (RIS), organizacja pozarządową działającą na rzecz zobowiązania rządu do ochrony praw człowieka i swobód obywatelskich w Hiszpanii, opublikowała raport krajowy na temat “Praw Procesowych Osób Nieletnich Podejrzanych lub Oskarżonych w Unii Europejskiej". Sprawozdanie jest jednym z pięciu raportów krajowych opracowanych w ramach projektu PRO-JUS i jest wynikiem obserwacji, które obejmowały badanie dokumentów, analizę i standaryzowane wywiady z dorosłymi i dziećmi.
Zgodnie z celami badań, raport omawia czynniki, które utrudniają skuteczne korzystanie z praw zawartych w trzech dyrektywach UE (dostępu do adwokata, prawa do informacji oraz tłumaczenia pisemnego i ustnego).
Uzyskane informacje i wnioski wraz z innymi raportami krajowymi posłużą jako podstawa do opracowania regionalnego raportu porównawczego w ramach projektu PRO-JUS.
Badanie wykazało, że wizja profesjonalistów, o praktycznym stosowaniu praw zawartych w dyrektywach, nie odzwierciedla opinii dzieci.
- W sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i pisemnego:
Brak odpowiednich środków finansowych zmusza państwo do zatrudniania prywatnych firm. Pracownicy tych firm, nie zawsze wykwalifikowani, wykonują kiepskie tłumaczenia, które uniemożliwiają nieletnim możliwość sprawiedliwego procesu. Ponadto prawnicy rzadko składają apelacje gdy tłumaczenie jest słabej jakości. Nie ma mowy o dobrym zapoznaniu się ze sprawą w wypadku złej jakości tłumaczenia, a o ile nie zachodzą wielkie trudności z ogłoszeniem wyroku, weryfikacja postępowania nie wchodzi w grę.
Co więcej, nie istnieją jasne kryteria precyzujące, kiedy niezbędna jest obecność tłumacza. Brak takich kryteriów oznacza, że tłumacze często nie biorą udziału w różnych procedurach, przy których realizacji ich obecność wydawałaby się konieczna. To że dzieci często posiadają podstawową znajomość języka (choć zdecydowanie niewystarczającą, aby prawidłowo skorzystać z prawa do obrony), pozwala wykluczyć obecność tłumacza. Jednak, aby w pełni uczestniczyć w postępowaniu i prawidłowo wszystko zrozumieć, należy wykazywać się kompetencją językową, zdecydowanie wykraczającą poza powierzchowną znajomością języka.
W taki sam sposób, w odniesieniu do prawa do tłumaczenia, przy braku odpowiednich środków, nie jest możliwa realizacja przepisów dyrektywy 2010/64, która wymaga tłumaczenia najważniejszych fragmentów istotnych dokumentów procesowych.
- W sprawie prawa do informacji i dostępu do materiałów:
W sprawozdaniu stwierdzono, że informacja o przysługujących prawach jest przekazywana, oskarżonemu lub zatrzymanemu dziecku, w formie ustnej. Z przeprowadzonych badań wynika, że zawodowcy mają trudności w przekazywaniu informacji w taki sposób, aby dzieci mogły je zrozumieć, ze względu na skomplikowane struktury i prawniczy żargon.
Chociaż specjaliści wiedzą, że sposób przekazywania informacji musi być dostosowany do wieku dziecka, wciąż nie udało się wypracować dyskursu prawniczego, który byłby dla nich łatwo zrozumiały.
Jeżeli chodzi o przekazywanie potrzebnych informacji, o przysługujących prawach na piśmie, na większości komisariatów dostępne są odpowiednie formularze. Zaobserwowano jednak, że w praktyce nie zawsze zapewnia się dziecku dostęp do wspomnianego dokumentu przez cały czas trwania procedur. Ponadto dokumenty te nie zawsze są dostępne w języku ojczystym dzieci, a złożoność użytych słów powoduje problemy w zrozumieniu.
Chociaż dostęp do materiałów dla prawników, w celu przygotowania obrony, uległ poprawie, pozwala on jedynie na zobaczenie i skonsultowanie dokumentów, a nie wykonanie kopii całości pisma. Dobrą praktyką byłoby, po sfinalizowaniu sprawy, dostarczenie wszelkich informacji dziecku, a także zapewnienie dostępu do właściwych informacji w trakcie postępowania.
- W sprawie prawa dostępu do adwokata i do komunikowania się z osobą trzecią i władzami konsularnymi:
Czasami skorzystanie z prawa dostępu do adwokata ulega nadmiernemu opónieniu, ponieważ na początku pomoc prawnika jest uzależniona od przybycia opiekuna prawnego. Opóźnienia występują również w przypadku dzieci cudzoziemców zatrzymanych w nocy. Jest to spowodowane faktem, że prywatna rozmowa z prawnikiem i przeprowadzenie przesłuchania odbywa się po przybyciu tłumacza, który jest dostępny tylko w godzinach pracy.
Największym problemem jest jednak prawo dostępu do adwokata podczas procesu. Dzieci obcokrajowców, mające trudności z językiem, nie mogą komunikować się ze swoimi prawnikami, w celu przygotowania obrony, ze względu na brak dostępu do tłumacza poza oficjalną scenerią. W tym przypadku, sytuacja w jakiej znajduje się obcokrajowiec jest niezgodna z podstawową gwarancją procesową i ogranicza prawo do rzetelnego procesu sądowego.
Zweryfikowano także, że młodociani więźniowie korzystają z prawa do komunikowania się ze swoimi opiekunami prawnymi. Jednak dodatkowe prawo, wprowadzone przez najnowszą reformę, umożliwiające informowanie i / lub kontakt z osobami trzecimi innymi niż ich opiekunowie, nie jest przestrzegane. Co więcej, istnieją obawy, że takie prawo może być niekorzystne dla postępu dochodzenia.