Demokracja i Sprawiedliwość

Ustawodawcy UE muszą spełnić swoje ambicje i sprawić, by unijna dyrektywa anty-SLAPP stała się prawdziwym przełomem

Notka prasowa

by LibertiesEU

Inicjatywa Komisji UE anty-SLAPP jest pionierskim projektem w celu wprowadzenia środków zapobiegawczych przeciw szerzeniu się bezpodstawnych pozwów sądowych mających na celu uciszanie dziennikarzy lub organizacji walczących o prawa. Jednak najtrudniejsze zadania dopiero przed nimi: Komisja Europejska musi teraz zaangażować wszystkie moce przerobowe i dopilnować, żeby Parlament Europejski i rządy UE na poważnie zaangażowały się w tę inicjatywę i niezwłocznie opracowały wspólnie silną unijną dyrektywę anty-SLAPP, która spotka się z natychmiastową, konkretną reakcją ze strony rządów państw członkowskich.

„Aby wszyscy powodowie SLAPP zostali skutecznie odstraszeni i aby wszystkie ofiary tych pozwów uzyskały prawdziwą ochronę, decydenci UE muszą sprawnie uzgodnić najsurowsze rozporządzenie anty-SLAPP. Muszą oni również skupić się na promowaniu zmiany nastawienia wszystkich zaangażowanych podmiotów, tak aby w każdym kraju UE nastąpił konkretny postęp" - powiedziała Linda Ravo, starszy doradca ds. rzecznictwa w Liberties oraz członkini grupy ekspertów UE ds. SLAPP.


Liberties wskazuje zwłaszcza 3 obszary, na których Komisja Europejska, Parlament i rządy UE powinny przede wszystkim skoncentrować swoje wysiłki:

1. Utrzymanie poziomu.

Dyrektywa opracowywana przez Komisję proponuje wiele rozwiązań, o które postulowali między innymi eksperci społeczeństwa obywatelskiego. Podczas fazy negocjacyjnej decydenci UE muszą utrzymać poziom i nadal czynić wszelkie możliwe wysiłki, aby ustanowione zostały najsurowsze i najsilniejsze przepisy. Jakiekolwiek próby osłabienia wniosku powinny być zwalczane: należy utrzymać szeroki zakres dyrektywy oraz jej wyraźne zakotwiczenie w ostatecznym celu - czyli wykorzystaniu wszystkich przyznanych UE uprawnień, aby chronić wszelkie formy uczestnictwa publicznego. Należy zrozumieć, że SLAPP często będą miały międzynarodowe konsekwencje, jako że wymierzone są w uciszanie publicznych organizacji strażniczych angażujących się w kwestie, których znaczenie wykraczają poza granice jednego państwa.

Należy skierować wysiłki w pozbycie się wszelkich luk w przepisach: poprzez wzmocnienie zabezpieczeń, tak aby żaden pozew zawierający ewidentne elementy nadużycia nie mógł doprowadzić do postępowania sądowego; poprzez rozpracowanie pewnych dwuznaczności, jak chociażby wyłączenie spraw administracyjnych, biorąc pod uwagę, że wiele pozwów SLAPP wykorzystało pretekst regulacji ochrony danych; poprzez zredukowanie ryzyka wobec ochrony, na przykład odbierając sądom prawo do dyskrecji przy wykorzystywaniu kluczowych środków zaradczych takich jak rekompensat finansowych za szkody lub nakładanie kar. Kiedy uzgodni się takie przepisy, Komisja musi dopilnować, aby rządy zaadaptowały przepisy i stosowały je w przypadku wszelkich spraw SLAPP, na gruncie krajowym lub transgranicznym, aby wszystkie ofiary mogły cieszyć się równym poziomem ochrony.


2. Konieczna zmiana nastawienia.

Rzeczywisty postęp będzie możliwy tylko jeśli oprócz zmiany zasad i zaleceń, nastąpi również głęboka zmiana kulturowa. Musi to objąć prawników, sędziów i wszystkie europejskie organy władzy. Nowe przepisy i praktyki to dobry początek, ale jeśli nie pójdzie za nimi zmiana nastawienia, nie ma szans na faktyczny postęp. Taktyka stron procesowych w przypadku SLAPP musi zostać zdemaskowana i jawnie potępiona przez władze. Komisja powinna zmobilizować stowarzyszenia prawników i sędziów do pomocy we wprowadzeniu nowego prawa oraz uwrażliwienia podmiotów prawnych i sądowniczych na ten problem. Efektywne i trwałe mechanizmy wsparcia oraz dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej musi stać się rzeczywistością. Tylko wtedy ofiary SLAPP faktycznie poczują się władne i bezpieczne.


3. Skupienie się na podstawowych przyczynach.

SLAPP to jeden z objawów rosnącego w siłę trendu nękania tych, którzy wypowiadają się w interesie publicznym. Pozwy są wykorzystywane, aby uciszać głosy krytyki i cenzurować wolność słowa. Te toksyczne procesy sądowe są możliwe dzięki przepisom ograniczającym wolność wypowiedzi lub utrudniającym pracę strażnikom demokratycznym, np. dziennikarzom lub grupom społeczeństwa obywatelskiego. Częścią działań Komisji Europejskiej na rzecz obrony wolności mediów i ochrony przestrzeni obywatelskiej powinno być wykorzystanie inicjatywy anty-SLAPP, aby we współpracy z innymi podmiotami europejskimi, jak ONZ i Rada Europy, podjąć konkretne kroki w celu rewizji istniejących przepisów nadmiernie ograniczających wolność słowa i wypowiedzi, wprowadzenia zabezpieczeń przed nadużyciami, np. limitu roszczeń o odszkodowania oraz ustanowienie surowszych zasad, co do sposobu i podstaw wszczęcia postępowania.

Liberties i inne grupy społeczeństwa obywatelskiego wspólnie tworzące koalicję CASE deklarują gotowość do dalszego wspierania wysiłków Komisji, również poprzez działania grupy eksperckiej ds. SLAPP, i będą współpracować z Parlamentem Europejskim oraz władzami i rządami państwa członkowskim, aby upewnić się, że inicjatywa wcielana jest w życie i prowadzi do faktycznego postępu.

Liberties to organizacja parasolowa z siedzibą w Berlinie, zrzeszająca grupy ochrony praw obywatelskich, koordynująca kampanie i przygotowywanie raportów w całej UE, m.in Raport nt. praworządności 2022 czy Raport Wolne media 2022.

Co to jest SLAPP?

Wnoszone przez zamożne i wpływowe osoby, SLAPP są stanowiącymi nadużycie pozwami sądowymi, które odsuwają odpowiedzialność i podważają prawa demokratyczne. Ich celem jest uciszenie publicznych organizacji strażniczych poprzez pozew sądowy, którego używają do zwiększania kosztów i nękania swoich celów. Jak wykazano w niedawnym badaniu przeprowadzonym przez CASE, liczba strategicznych pozwów SLAPP w Europie rośnie z roku na rok.

KONIEC.

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before everyone else!

You can follow what we are doing for your right!

You will know about our achivements!

Show me a sample!