28 czerwca 2021
Szanowny Europośle/Europosłanko,
Jako grupa organizacji społeczeństwa obywatelskiego, które bronią praw podstawowych, wartości demokratycznych i ochrony konsumentów, z zadowoleniem przyjmujemy akt o rynkach cyfrowych (DMA) jako pierwszy krok w kierunku znalezienia rozwiązań wobec istniejącej specyfiki i szkodliwych działań na rynkach cyfrowych, które doprowadziły do tego, że garstka firm przejęła kontrolę nad kluczowymi usługami w gospodarce cyfrowej.
Niestety, propozycja Komisji Europejskiej, choć jest dobrym początkiem, nie wykorzystuje tej możliwości do ustanowienia zasad, które dałyby użytkownikom więcej praw. Utorowałoby to drogę bardziej sprawiedliwym i kontestowalnym rynkom cyfrowym, podczas gdy obecnie utrzymywane są pod ścisłą kontrolą tzw. "strażników dostępu".
Parlament Europejski ma jedyną taką okazję do wzmocnienia aktu o rynkach cyfrowych w następujących kluczowych kwestiach:
1. Narzucenie obowiązku interoperacyjności dla wiodących platform usługowych, takich jak sieci społecznościowe i komunikatory internetowe
Interoperacyjność jest kluczowym mechanizmem poprawiającym dynamikę i innowacyjność rynków cyfrowych: pomaga przebić się przez bazowe efekty wyszukiwania, które prowadzą użytkowników jedynie do kilku dominujących platform sieciowych - strażników dostępu. Narzucenie obowiązku interoperacyjności umożliwi pojawienie się konkurencyjnych alternatyw, zarówno w ramach samych platform, jak i między nimi. To z kolei daje użytkownikom sensowne alternatywy, jeśli chodzi o wybór usług online, z których będą korzystać. Co ważne, interoperacyjność toruje drogę do rozwoju usług alternatywnych opartych na różnych modelach biznesowych, w tym również modelu bardziej respektującym prawa.
Chociaż propozycja DMA zapewnia interoperacyjność usług pomocniczych w art. 6 ust. 1 f), to nie wystarczy. Obowiązek interoperacyjności podstawowych usług platformy, w szczególności usług sieci społecznościowych i wiadomości błyskawicznych, jest konieczny, aby przywrócić użytkownikom kontrolę nad ich danymi osobowymi i doświadczeniami online.2. Objęcie DMA skutecznymi przepisami wykonawczymi
DMA musi nadal opierać się na przymusie wykonania i egzekwowania, jak obecnie się proponuje. Jest to istota regulacji prewencyjnej. Gdy współprawodawcy podejmą już decyzję, jakie obowiązki muszą spełnić strażnicy dostępu, aby chronić interesu społeczeństwa, nie powinno być miejsca na dyskusję i twierdzenie, że obowiązki te nie powinny mieć zastosowania. To po prostu opóźniłoby lub podważyło skuteczność DMA i byłoby sprzeczne z procesem demokratycznym.
Ponadto konsumenci lub ich i inni przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego oraz inne osoby trzecie muszą mieć prawo do (1) składania formalnych skarg na strażników naruszających ich obowiązki wynikające z DMA; oraz (2) być wysłuchanym w procesach decyzyjnych na mocy DMA (takich jak na podstawie art. 7 i 25) oraz w badaniach rynku (na mocy art. 14-17), aby zapewnić skuteczność i przejrzystość procesu. Należy wzmocnić uprawnienia Komisji w zakresie egzekwowania prawa, aby zapewnić szybkie i skuteczne przestrzeganie przez strażników ich obowiązków wynikających z DMA.
3. Wzmocnienie środków przeciwdziałających obchodzeniu przepisów i wyraźny zakaz używania ciemnych wzorów
Artykuł 11 dotyczący przeciwdziałania obchodzeniu przepisów powinien zawierać wyraźny zakaz stosowania ciemnych wzorców i innych technik interfejsu użytkownika, które obejmują przedstawianie użytkownikom końcowym możliwości wyboru w nieneutralny sposób lub w inny sposób podważają ich podejmowanie decyzji w celu osłabienia skuteczności art. 5 oraz 6.
4. Wzmocnienie pozycji użytkownika końcowego
Obecnie DMA koncentruje się na relacjach między strażnikami dostępu, a użytkownikami biznesowymi i nie zwraca należytej uwagi na relacje między strażnikami, a użytkownikami końcowymi. Doskonałym przykładem jest art. 10 ust. 2 a), jeden z przepisów zabezpieczających na przyszłość w DMA, który ogranicza możliwość uznania praktyk strażnika dostępu za nieuczciwe do sytuacji, w których występuje „nierównowaga praw i obowiązków użytkowników biznesowych, podczas gdy strażnicy dostępu uzyskują od nich korzyści nieproporcjonalne do usług im świadczonym."
To zupełnie nie uwzględnia możliwego zaburzenia praw i obowiązków między strażnikami dostępu, a użytkownikami końcowymi, którzy tym samym stają się narażeni na potencjalną eksploatację przez nowe rodzaje praktyk dominujących platform. Aby rozwiązać ten problem, proponujemy, aby zabezpieczenie na przyszłość, o którym mowa w art. 10 ust. 2 a), wyraźnie obejmowało również brak równowagi praw i obowiązków wobec użytkowników końcowych.
Dziękujemy za uwzględnienie tych rozważań w toczących się dyskusjach i pozostajemy do Państwa dyspozycji w celu dalszego opracowania tych zaleceń dotyczących opracowywanego aktu.
Z poważaniem,
Amnesty International
ARTICLE19
BEUC – The European Consumer Organisation
Bits of Freedom
Centrum Cyfrowe
Civil Liberties Union for Europe (Liberties)
Corporate Europe Observatory
Digital Courage
Deutsche Vereinigung für Datenschutz e.V.
Electronic Frontier Foundation
European Digital Rights (EDRi)
Homo Digitalis
LobbyControl
Open Society European Policy Institute
Panoptykon Foundation
Privacy International
