Projekt ustawy antyterrorystycznej został zgłoszony w Zgromadzeniu Narodowym Republiki Bułgarii przez Radę Ministrów i przeszedł po pierwszym czytaniu Parlamentu 28.lipca. Teraz oczekuje na drugie czytanie oraz podpis Prezydenta – po tym będzie mógł wejść w życie.

Projekt udzieli władzom możliwości dowolnego i poważnego ograniczania podstawowych praw obywateli Bułgarii, nawet jeśli nie stwierdzono popełnienia aktu terrorystycznego.

Środki, które wprowadza ustawa to m.in. poważne ograniczanie wolności osobistej oraz prywatności jednostek, łącznie z zakazami swobodnego poruszania się i kontaktowania z innymi, nawet jeśli ktoś nie był nigdy związany z grupą terrorystyczną.

Brakujące gwarancje prawne

Projekt ustawy nie przewiduje żadnych gwarancji koniecznych zasad - bezwzględnej potrzeby i proporcjonalności – aby narzucać środki prewencyjne, co może być dokonane przez szefa Państwowej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (SANS) lub ministra spraw wewnętrznych bez zgody sądowej czy jakiejkolwiek innej procedury prawnej, która chroniłaby zaangażowane w proces osoby.

Ustawa nie przewiduje procedur, które gwarantują wysłuchanie zainteresowanej osoby, nie będzie ona miała też żadnej okazji do przedstawienia dowodów na swoją korzyść. Decyzja o ograniczeniu podstawowych praw została podjęta nie przez niezawisły sąd, ale przez zainteresowane władze.

Okazji do dowolności w interpretacjach jest niezliczona ilość. Maksymalny okres, w czasie którego środki zostaną nałożone jest istotny – nie więcej niż w ciągu 6 miesięcy, z możliwością przedłużenia do 9 miesięcy.

Brak informacji publicznej

Minister spraw wewnętrznych ma władzę zarządzenia przeprowadzenie operacji kontrterrorystycznej oraz określenia jak i kiedy zostanie przeprowadzona, co z kolei nakłada ograniczenia na podstawowe prawa wszystkich osób znajdujących się w okolicy, łącznie z prawem własności, prywatności i swobodami osobistymi.

Funkcjonariusze policji będą mogli ograniczać przemieszczanie się, zawiesić dostęp do internetu oraz przechwycić dokumenty i niszczyć sprzęt techniczny i komunikacyjny każdego, kto zostanie podejrzany o przygotowywanie aktu terrorystycznego. Nie przewidziano żadnych środków ostrożności przeciwko nadużyciom podstawowego prawa do prywatności jednostki, a władze same podejmują szacunki czy środki okażą się konieczne.

Istnieje ryzyko poważnych nadużyć wolności, w celu otrzymania i rozpowszechniania informacji. Media są zobowiązane do natychmiastowej transmisji informacji, które zostaną im przekazane przez władze, w niezmienionej formie. Dzięki temu, władze mogą bez końca mylić opinię publiczną na temat tego, jakie działania podejmują oraz co tak naprawdę się dzieje.

Stan wyjątkowy

Wprowadzenie stanu wyjątkowego będzie także możliwe dzięki dekretowi Parlamentu lub prezydenta zgodnie z prawem międzynarodowym; ograniczenie praw podstawowych w sytuacji stanu wyjątkowego jest dozwolone jedynie, kiedy „życie narodu jest zagrożone” (Artykuł 15 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Artykuł 4 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych).

Ustawa pozwala na to, aby stan wyjątkowy został ogłoszony bez konieczności spełnienia tych warunków, najwyraźniej w celu ułatwienia śledztwa w wypadku aktu terrorystycznego, a nie z powodu ciągłego zagrożenia narodu. Ponadto, nie określono limitu czasowego na trwanie stanu wyjątkowego – moc niepotrzebnego ograniczania praw podstawowych pozostaje w gestii rządu.

Ten artykuł jest fragmentem listu otwartego napisanego przez Margaritę Ilevę, prawniczkę i szefową programu prawnego Bułgarskiego Komitetu Helsińskiego.