“Zwiększenie pojemności więzień nie jest samo w sobie trwałym rozwiązaniem problemu przeludnienia. W rzeczywistości, w wielu krajach - w tym w Belgii - zaobserwowano, że liczba więźniów zwiększa się wraz ze zwiększeniem pojemności więzień” - stwierdza raport Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom z 2010 roku dla belgijskiego rządu.

Spostrzeżenie to, poparte doświadczeniem Belgii i innych krajów, brzmi dziwnie w świetle polityki penitencjarnej kolejnych rządów. Polityka ta zakłada powstanie dziewięciu nowych więzień. Niektóre z nich są już działają.

Jedną z zaproponowanych lokalizacji jest Haren, gdzie powstać ma największy kompleks więzienny w kraju (mieszczący 1190 osadzonych na 18 hektarach). Przedstawiane jako “penitencjarna wioska” w północno-wschodniej części Brukseli, więzienie to ma być przeznaczone zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn i ma zastąpić zakłady karne w Saint-Gilles, Forest i Berkendael.

Projekt ten jednak nie stanowi odpowiedzi na problemy, które ma za zadanie rozwiązać, a wręcz tworzy ono nowe. Oto, co 10 organizacji próbowało wykazać w zeszłym miesiącu w Brukseli podczas konferencji prasowej poświęconej sądownictwu. Organizacje utworzyły wspólnie “platformę rozwiązania katastrofy w więziennictwie”, która domaga się natychmiastowego zaprzestania budowy wielkiego więzienia w Haren.

Dziesięć organizacji przedstawiło szereg uzupełniających się powodów, uzasadniających swoje żądanie.

Laurent Moulin z Komitetu z Haren:

“Odkąd usłyszeliśmy o projekcie gigantycznego więzienia w Haren, nieustannie przepytujemy lokalnych polityków, nigdy jeszcze nie otrzymaliśmy jasnej odpowiedzi na nasze pytania” - wyjaśnia Laurent Moulin z Komitetu z Haren. “Chcemy zachowania pół-wiejskiego charakteru Haren, w którym nie ma miejsca na wielkie więzienie. Zapewniamy już infrastrukturę wielu innym podmiotom (NATO, Ring, SNCB, Infrabel, lotnisko), w coraz większym stopniu otaczającymi ten teren, który w nowym planie zagospodarowania Brukseli specjalnie pozostawiano jako otwartą przestrzeń. Chcemy zachowania publicznych terenów zielonych, niezbędnych dla upodmiotowienia mieszkańców. Nasi lokalni politycy nigdy nie wyjaśnili, dlaczego wybrali Haren”.

Według Claire Scohier z Inter-Environnement Bruxelles, projekt ten budzi wiele wątpliwości w kwestii zagospodarowania przestrzennego:

“Projekt więzienia, zwłaszcza największego więzienia w kraju, nie może być po prostu planem wybudowania zamkniętego blokiem w środku pola, który to plan nie uwzględnia otoczenia budynków. Jak wkomponuje się on w środowisko? Czy będzie on stanowić dla mieszkańców dodatkową barierę, którą będą zmuszeni omijać wielokilometrowym objazdem? Jak sędziowie, prawnicy, rodziny osadzonych i inni odwiedzający będą się do niego dostawać? Dlaczego nie wyremontować zakładu karnego w Saint-Gilles, które jest bardziej w centrum? Czy celem władz jest polepszenie warunków więziennych czy raczej uzyskanie zysku ze sprzedaży drogich terenów w Saint-Gilles i kupić ziemię w tańszym Haren?”

Alexis Deswaef, prezes Ligi Praw Człowieka, wskazuje na deficyt demokratyczny, który charakteryzuje debatę parlamentarną wokół gigantycznego więzienia:

“Brak danych i statystyk, zwłaszcza w odniesieniu do kosztów infrastruktury więziennej i wykorzystywania współpracy publiczno-prywatnej, zostało podniesione przez belgijski Trybunał Obrachunkowy. Przez cały proces opracowywania projektu, z żadną ze stron, których projekt dotyczył - ani z sędziami, ani prawnikami, ani ze służbami obsługującymi więźniów - nie przeprowadzono konsultacji społecznych, choć przedsięwzięcie jest gigantyczne i składa się z wielu problematycznych kwestii, jak jakość detencji”.

Nicolas Cohen, wiceprezes Międzynarodowego Obserwatorium Więzień, przywołując odwieczny problem przeludnienia więzień i jego katastrofalnych skutków dla życia więziennego, wyjaśnił, że nie jest możliwe prowadzenie polityki, która wyraźnie pokazuje swoją nieefektywność:

“Ekspansjonistyczna polityka karna jest nieopłacalna i problematyczna. Wnioskujemy o zintegrowanie podejście, które angażuje wszystkie zainteresowane strony i w zdecydowany sposób przekształca się w politykę redukcjonistyczną. Żądamy zamrożenia każdego nowego projektu więzienia, by uniknąć tego pospiesznego pędu, jaki obserwujemy od kilku lat”.

Projekt w Haren, choć oparty na bardzo chwiejnych podstawach, stwarza wiele problemów praktycznych. Hervé Louveaux ze Stowarzyszenia Związków Zawodowych Sędziów:

“Projekt przewiduje na przykład możliwość przeprowadzenia rozprawy w więzieniu. Zebranie wszystkich osób, których obecność jest wymaga, a także całego wyposażenia koniecznego do zorganizowania rozprawy będzie niemożliwe. Sędzia, na przykład, powinien poświęcić kilka godzin na obecność na rozprawie, biorąc pod uwagę jego codzienne podróże, czasem tylko z powodu jednej sprawy. Jest to niepraktyczne i wiąże się z niedopuszczalnymi ograniczeniami praw oskarżonego”.

Poza wieloma innymi niepożądanymi skutkami, projekt doprowadzi do nieodwracalnego zniszczenia 18 hektarów potencjalnych gruntów ornych. Florencja Kroff z FoodFirst Information i Action Network - Belgia:

“Udział gruntów ornych w Regionie Stołecznym Brukseli jest zmniejszany, a kluczowym jest zachowanie takich terenów dla rozwoju, zwłaszcza jeśli dotyczy infrastruktury, której bezużyteczność została wykazana. Tereny te, a przynajmniej większość z nich, mogłyby odgrywać swoją naturalną rolę (absorpcja wody, regulacja cieplna, itp.), jednocześnie umożliwiając dostęp do lokalnych produktów wysokiej jakości. Jest to duże wyzwanie, biorąc pod uwagę zależność miast od ich bezpośrednich i odległych peryferii w kwestii wyżywienia się. Zabetonowanie 18 hektarów potencjalnych gruntów ornych jest nieodpowiedzialne”.

“Platforma rozwiązania katastrofy w więziennictwie” przekazała swoją deklarację wszystkim belgijskim politykom i poprosiła o spotkanie odpowiednich ministrów: Charlesa Michela, Koena Geensa, Jana Jambona, Rudiego Vervoorta, Celine Fremault oraz Pascala Smeta.

Więcej o “Platformie rozwiązania katastrofy w więziennictwie” można znaleźć tutaj.