W ciągu ostatnich kilku miesięcy, APADOR-CH przyglądał się praktyce pobierania opłat za dokumenty stanowiące informację publiczną, uskutecznianią przez lokalne i regionale instytucje publiczne, do zadań których należy dostarczanie takich informacji obywatelom na mocy ustawy nr 544/2001.

Według głównej hipotezy badania, niektóre instytucje ograniczają dostęp do dokumentów, ustanawiając w zamian niego zniechęcające stawki. Hipoteza ta znalazła potwierdzenie, a praktykowane ceny za dostęp miejscami przekroczyły nasze najgorsze obawy. Ponadto, okazało się, że taryfy są najwyższe w przypadku mniejszych instytucji oraz instytucji publicznie mniej widocznych.

Wysokie ceny za informacje publiczne

Badanie polegało na złożeniu do różnych instytucji na terenie całego kraju 89 wniosków o udostępnienie informacji publicznej: 41 wniosków do rad okręgów, jeden do Rady Generalnej w Bukareszcie, 41 do lokalnych rad gminnych i sześć do rad dzielnicowych Bukaresztu. Zbierane danych zostało przeprowadzone w maju i czerwcu 2014 r.

Na wnioski odpowiedziało tylko 79 urzędów. We wnioskach pytaliśmy o koszt wykonania fotokopii w formacie A4 dokumentu, stanowiącego informację publiczną zgodnie ustawą nr 544/2001, o podstawę prawną ustalonej stawki i o kwotę uzyskaną przez instytucję w wyniku nakładania takich opłat.

Po analizie zebranych informacji okazało się, że średnia stawka ustalona przez urzędy za kserokopię wynosi 1,41 lei za stronę A4 (około 0,30 euro), co znacznie przewyższa standardową cenę za kserokopię, wynoszącą poniżej 0,5 lei (0,10 euro).

Absolutnym zwycięzcą absurdalnie wysokich taryf został Urząd Miejski w Drobeta Turnu-Serverin (w północno-zachodniej Rumunii), gdzie wysokość opłaty ustalono na 18 lei za stronę A4 (4,4 euro) dla każdego żądanego dokumentu, z wyjątkiem tych, wymaganych przez sądy, prokuraturę i inne organy. Inne urzędy samowolnie ustaliły niższe stawki, kształtujące się poniżej 1 euro za stronę A4.

Przychody "nieznaczne" wobec nałożonego obciążenia

Istnieje również dziewięć instytucji, które nie pobierają żadnych opłat za takie usługi - są to urzędy miejskie w Bihor, Maramuresz, Satu Mare i Vasuli oraz samorządy lokalne w Botosani, Braila, Cluj-Napoca i Satu Mare. Sposób, w jaki tłumaczą taką praktykę jest więcej niż uzasadniony:

"Miasto Botosi nigdy nie pobierało i nie pobiera żadnych opłat za wykonanie kserokopii dokumentów, stanowiących informację publiczną. Decyzja ta została podjęta po stwierdzeniu, że koszt kserokopii wynosi 0.04 lei, a liczba dokumentów udostępnianych w ramach tej procedury jest bardzo niewielka. Dlatego też kwota uzyskana z wprowadzenia takiej opłaty byłaby nieznaczna w porównaniu do obciążenia nałożonego na wnioskodawcę".

Łączna suma, uzyskana przez badane instytucje w ramach udostępniania informacji publicznych, wyniosła w 2013 r. i 2014 r. (od stycznia do maja) 236,638 lei (około 53,000 euro). Ponad trzy czwarte z niej - 192,000 lei (około 43,000 euro) - wpłynęło do Urzędu Miejskiego w Drobeta Turnu-Serverin, którego stawka wynosi 18 lei za stronę.

Przeciętnie jedna instytucja zebrała 282 lei (64 euro) w ciągu 2013 roku i przez pierwsze pięć miesięcy 2014. Kwota ta jest całkowicie niestotna w porównaniu do budżetów tych instytucji. Ponadto, można przyjąć, że samo przetworzenie tych kwot kosztuje więcej.

APADOR-CH zaapelował do władz o zniesienie opłat za dostęp do informacji publicznych, a także o udostępnianie ich, w miarę możliwości, w formie elektronicznej.