Monitoring UE

​Hiszpania musi zagwarantować prawo dostępu do informacji podczas pandemii

Hiszpania wstrzymała w ostatnim czasie rozpatrywanie wniosków o dostęp do informacji, chociaż możliwość skorzystania z tego prawa podstawowego jest w obecnej sytuacji szczególnie istotna.

by Access Info Europe
Technology-computer-display-text-330771

Zagwarantowanie prawa dostępu do informacji jest niezbędnym elementem demokratycznego społeczeństwa. Jest to jednak jeszcze bardziej istotne podczas pandemii COVID-19. Obywatele muszą być informowani o sytuacji w czasie rzeczywistym i powinni mieć dostęp do zweryfikowanych informacji. Zapobiegnie to rozpowszechnianiu fałszywych wiadomości i pomoże ludziom zrozumieć aktualną sytuację, dzięki czemu nie stracą zaufania do rządów i ich instytucji, a tym samym będą w stanie monitorować ich poczynania.

Prawo dostępu do informacji to prawo podstawowe zapisane w Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych, w komentarzu ogólnym nr 34 Komitetu Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz w Europejskiej konwencji praw człowieka.

Hiszpania jednak jeszcze go nie uznaje. W 2013 r. ostatecznie przyjęto ustawę o przejrzystości, dostępie do informacji publicznej i dobrych rządach. To duży krok naprzód, który umożliwił obywatelom Hiszpanii zwracanie się o udzielenie informacji do organów administracji publicznej, chociaż w praktyce przepisy nakładają wiele ograniczeń na korzystanie z tego prawa.

Jednym z głównych problemów jest fakt, że prawo dostępu do informacji nie jest uznawane za prawo podstawowe, co zdaniem ekspertów akademickich można zrobić łącząc je z art. 20 hiszpańskiej konstytucji w sprawie wolności wypowiedzi. Jednak w Hiszpanii akt zwrócenia się o udzielenie informacji jest uważany za zwykłą procedurę administracyjną, a ustawa o przejrzystości podlega przepisom o administracji publicznej i wspólnym postępowaniu administracyjnym.

Wraz z wybuchem pandemii COVID-19 i późniejszym ogłoszeniem stanu alarmowego na mocy dekretu królewskiego 463/2020, wszystkie procedury administracyjne zostały zawieszone. Zaledwie kilka dni później zatwierdzono poprawkę do dekretu królewskiego 465/2020, która stanowi, że odpowiednie organy mogą podjąć decyzję, czy kontynuować lub nie procedury administracyjne w związku z COVID-19, pod warunkiem, że uzasadnią swoją decyzję.

Oznacza to, że administracje publiczne nie są zobowiązane do przetwarzania wniosków o udzielenie informacji do końca stanu alarmowego, chociaż mogą to zrobić, jeśli zechcą. Ta dwuznaczność prawna doprowadziła do dużych rozbieżności na terytorium Hiszpanii. Podczas gdy niektóre regiony, takie jak Castilla y León, Asturia, Kastylia-La Mancha i La Rioja, przetwarzają wnioski o udzielenie informacji, inne, takie jak Andaluzja, Wyspy Kanaryjskie i Murcja, zawiesiły proces rozpatrywania wniosków. Inne regiony, takie jak Madryt i Katalonia, przetwarzają tylko niektóre z otrzymanych wniosków.

Niestety Hiszpania nie jest jedynym krajem, w którym dochodzi do takiej sytuacji. Wiele krajów w Europie i Ameryce Łacińskiej ogłosiło zawieszenie terminów składania wniosków o udzielenie informacji. Na szczęście w niektórych krajach, na przykład w Argentynie, uchylono to zawieszenie.

W czasach, gdy zarządzanie wnioskami jest bardziej skomplikowane, z powodu zawieszenia terminów lub potrzeby zdalnej pracy urzędników, konieczne jest priorytetowe potraktowanie proaktywnej publikacji informacji, zwłaszcza tych związanych z COVID-19. Proaktywne ujawnianie informacji to świetny sprawdzian odpowiedzialności, który pozwala na informowanie obywateli i może pomóc zmniejszyć liczbę wniosków o udzielenie informacji na temat COVID-19.

Aby zagwarantować przejrzystość i możliwość korzystania z prawa dostępu do informacji podczas pandemii, zalecamy, aby zarówno rządy centralne, jak i regionalne podjęły następujące środki:

* Rząd hiszpański powinien zmodyfikować dekret królewski 463/2020, aby włączyć prawo dostępu do informacji do wyjątków od zawieszenia terminów administracyjnych.

* Należy wezwać jednostki informacyjne Generalnej Administracji Państwowej i Wspólnot Autonomicznych, aby dopóki trwa stan alarmowy, w pierwszej kolejności odpowiadały na pytania związane z COVID-19.

* W miarę możliwości należy kontynuować przetwarzanie wniosków niezwiązanych z pandemią ,otrzymanych przed wprowadzeniem stanu alarmowego lub w jego trakcie, aby uniknąć wydłużenia czasu rozpatrywania wniosku.

* Należy odpowiednio udokumentować podjęte decyzje i działania publiczne oraz zapewnić prawidłowe przetwarzanie wszystkich informacji.

Grupa Access Info Europe podejmuje aktywne działania, koordynując prace różnych organizacji na całym świecie, w celu ochrony dostępu do informacji w czasach kryzysu. Ostatnio zorganizowała wirtualne spotkania z ekspertami na temat prawa dostępu do informacji zarówno w Europie, jak i Ameryce Łacińskiej, koordynowała wraz z Kartą Otwartych Danych i Otwartym Partnerstwem Rządowym (OGP) seminarium internetowe poświęcone publikacji otwartych danych na temat COVID-19 oraz brała udział w przygotowaniu przewodnika OGP "Otwarty rząd i koronawirus: prawo do informacji".

Przejrzystość i odpowiedzialność są niezbędnymi elementami demokratycznego państwa. Pomagają utrzymać zaufanie obywateli do instytucji rządowych, zwłaszcza w czasach kryzysu i niepewności. Dlatego podstawowe prawa, takie jak dostęp do informacji, muszą być uznawane i chronione nawet w czasach kryzysu.

Access Info Europe to założona w Madrycie w 2006 r. organizacja praw człowieka, której zadaniem jest promowanie i ochrona prawa dostępu do informacji zarówno w Hiszpanii, jak i na świecie.

Tekst Access Info Europe został pierwotnie opublikowany na stronie internetowej Rights International Spain.

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before everyone else!

You can follow what we are doing for your right!

You will know about our achivements!

Show me a sample!