Begin juni heeft het PILP-project van het Nederlands Juristen Comité van de Mensenrechten namens Mpanzu Bamenga, een Nederlandse burger, een klacht ingediend over etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee (KMar).
Mpanzu Bamenga is beleidsmedewerker diversiteit aan Universiteit Leiden en oud-raadslid van D66 Eindhoven. Hij vloog op 30 april 2018 vanuit Italië, waar hij op het eiland Ventotene in het kader van Bevrijdingsdag speeches had gegeven over vrijheid, naar Eindhoven Airport.
Bij aankomst op het vliegveld, werd Mpanzu Bamenga uit de rij gehaald. Het viel hem op dat er alleen mensen met een donkere huidskleur werden geselecteerd en, ten overstaan van de overige passagiers, gecontroleerd werden. De witte passagiers mochten doorlopen. Bamenga sprak de medewerker van de KMar die hem controleerde aan op het feit, dat alleen mensen met een donkere huidskleur geselecteerd werden. Volgens de medewerker was dit geen toeval, maar schreef de wet dit voor. Het is, aldus de medewerker, de taak van de KMar om de kans te verkleinen dat potentiële criminelen en terroristen Nederland binnenkomen. Mpanzu Bamenga vroeg daarop: ‘en die zijn zeker allemaal zwart?’ De medewerker ontkende dit niet.
Mpanzu Bamenga vindt dat hij etnisch is geprofileerd, dus gediscrimineerd door de medewerkers van de KMar. Hij is anders behandeld dan witte passagiers vanwege zijn huidskleur. Hij voelt zich onrechtvaardig behandeld en vernederd. Bamenga hoopt dat hij, en andere zwarte mensen, dit nooit meer hoeven mee te maken. Hij vindt het niet kunnen dat mensen structureel uitgesloten worden vanwege hun etniciteit en dat dit in strijd is met de fundamentele waarden van vrijheid en een inclusieve samenleving. Hij vraagt zich af wat woorden over vrijheid betekenen als hier in de praktijk niets mee wordt gedaan.
De KMar geeft in een reactie aan niet discriminerend te willen handelen, zo staat in het Eindhovens Dagblad. Zij verklaren: ‘Profileren is een belangrijk middel voor de Marechaussee. De profielen berusten op historische ervaringen en cijfers, informatie, inlichtingen en risico-indicatoren. Het uiterlijk voorkomen (waaronder etniciteit) kan hierbij relevant zijn, maar altijd mede op grond van andere objectieve indicatoren of informatie’ is te lezen in het statement. De KMar geeft verder nog aan het vervelend te vinden dat Bamenga de controle als kwetsend heeft ervaren.
Een aantal organisaties betwisten dat ‘ras’, huidskleur, etniciteit of uiterlijk voorkomen objectieve indicatoren zijn. Bovendien valt het gebruik van etniciteit of huidskleur als indicatoren in profilering an sich onder etnisch profileren. Het maakt niet uit dat er ook andere objectieve indicatoren worden ingezet. Daarmee is er sprake van discriminatie.
Om etnisch profileren door de KMar aan de kaak te stellen en te proberen te stoppen, heeft Mpanzu Bamenga, in samenwerking met het PILP, besloten om een klacht over het handelen van de KMar in te dienen. Een klachtprocedure kan meer bewustwording bij de KMar met zich meebrengen en is belangrijk voor de statistieken met betrekking tot etnisch profileren.
Hierin werken het PILP en Mpanzu Bamenga samen met Amnesty International Nederland, Controle Alt Delete, anti-discriminatiebureau RADAR en DeGoedeZaak.