In Italië zijn meer dan tweehonderd gewone gevangenissen waarin ongeveer vijftigduizend volwassenen verblijven. Daartegenover staan zestien jeugddetentiecentra (IPM’s) met minder dan vijfhonderd minderjarigen.
Er zijn gevangenissen voor volwassenen, maar er zijn ook jeugddetentiecentra. En waar er veel gepraat wordt over de eerste, wordt er maar weinig aandacht aan de laatste gegeven. Toch, ongeacht de aantallen, moeten detentielocaties nauwlettend in de gaten worden gehouden, vooral als het om kwetsbare burgers (zoals jonge mensen) gaat – de details hiervan staan in het Antigone Monitorrapport en de jaarlijkse rapportage van het Italiaanse jeugddetentiesysteem.
Nieuwe uitdagingen
Het rapport van 2015 belicht een aantal interessante feiten over de staat van het systeem van jeugddetentiecentra: de overweldigende meerderheid van gevangenen zijn veroordeeld voor vermogensdelicten, terwijl anderen er zitten voor andere vergrijpen, inclusief misdrijven tegen personen; niet-Italiaanse minderjarigen hebben een grotere kans op detentie dan op externe strafrechtelijke maatregelen. Zij vertegenwoordigen 45% van de bevolking in jeugdgevangenissen.
Het is ook belangrijk om te zien hoe de algemene afname van de gevangenispopulatie de eerste opvangvoorzieningen voor minderjarigen liet afnemen: in 2014 werden minder dan 1.550 jongeren naar zulke faciliteiten overgebracht, terwijl in voorgaande jaren steeds minstens 2.000 jongeren werden overgebracht. De algemene afname werd voornamelijk veroorzaakt door beleid dat na de bekende Torreggiani uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens werd aangenomen.
Maar tegelijk heeft de groei van de IPM-bevolking, welke volgens een in 2012 aangenomen wet alle minderjarigen en jongvolwassenen tot 25 jaar betreft, voor nieuwe uitdagingen gezorgd en is in het bijzonder problematisch voor de IPM’s die de structurele capaciteit ontberen om nieuwe gedetineerden te accommoderen.
Onderwijs
Als we van dichtbij bekijken hoe het leven er in Italiaanse jeugddetentiecentra aan toe gaat, wordt een belangrijke plaats ingenomen door scholingsactiviteiten: er worden voldoende studies en cursussen aangeboden, variërend van basale taalcursussen voor buitenlanders tot onderwijsmodules voor het voortgezet onderwijs (er zijn ook een paar jongeren die universitaire cursussen volgen). Verder is er een ruim aanbod aan buitenschoolse activiteiten, inclusief theater, fotografie, rap en graffiti en kansen om sport te beoefenen, zoals voetbal, yoga en het Braziliaanse capoeira.
Desondanks zijn er niet genoeg leraren, waarvan veel op vrijwillige basis werken, en 'remedial teachers' ontbreken al helemaal. De ruimte in klaslokalen is beperkt – hoewel iedere jeugdgevangenis over een goedgevulde bibliotheek beschikt – en, in algemenere zin, zijn de gegevens over het succes van deze vormende activiteiten tamelijk ontmoedigend (met maar 201 jongeren die studiepunten behalen terwijl er 1.066 tot opleidingen zijn toegelaten).
De situatie met betrekking tot beroepskansen is gevarieerder: alle jeugddetentiecentra bieden beroepsonderwijs en sommige hebben goed functionerende interne productieve activiteiten zoals bakkerijen en wasserettes die kansen op een baan bieden, zowel binnen als buiten de jeugdgevangenis.
Vier actuele verbeterpunten
Het onderzoek van Antigone over het systeem van jeugddetentiecentra benadrukt de noodzaak om het belang van zulke structuren niet te vergeten nu er volop veranderingen worden doorgevoerd in het Italiaanse penitentiair systeem.
Onder de twintig voorstellen die Antigone afgelopen juni aan de regering heeft gedaan, is één punt dat het verzoek betreft om in te grijpen in het jeugdstrafrechtelijk systeem, in het bijzonder op vier gebieden:
- Het jeugdstrafrecht openstellen voor meer externe activiteiten;
- De garantie van internettoegang in elk detentiecentrum;
- De verbetering van IPM-gebouwen en –ontwerp, dus minder tralies en meer open ramen;
- Het omvormen van personeel om meer gespecialiseerde pedagogische werkers en minder gevangenispolitie.
Het doel van deze maatregelen is om jeugddetentiecentra minder op gevangenissen te laten lijken en meer op scholen voor kinderen die een tweede kans nodig hebben.
Het volledige rapport is hier te lezen.