De volledige omvang van het probleem van huiselijk geweld in Litouwen werd eindelijk duidelijk toen de wet op huiselijk geweld eind 2011 werd goedgekeurd. Deze wet onthulde ook nog een ander kant van het probleem: de meeste slachtoffers van huiselijk geweld zijn vrouwen - 77% van alle slachtoffers in 2017.
Om de perceptie van geweld tegen vrouwen bij het Litouwse publiek vast te stellen, werd in 2017 een publieke enquête gehouden. De bevindingen waren tweeledig: hoewel de meerderheid erkent dat het nodig is om de getroffen vrouwen te helpen, geven velen de vrouwen nog steeds de schuld van het geweld.
Waar denk je aan? Fysiek geweld
De studie, opgezet door het kantoor van de Ombudsman voor gelijke kansen, vroeg de respondenten welke vormen van geweld bij hen opkomen wanneer zij denken aan huiselijk geweld. De resultaten toonden aan dat geweld het vaakst werd geassocieerd met fysieke agressie van de partner (72%), zoals duwen of slaan. Dit kan relatief gemakkelijk worden verklaard door de heersende gewoonte om alleen om hulp te vragen wanneer het geweld fysiek wordt. Hulp wordt niet in alle gevallen gezocht, vaak vanwege gebrek aan bewijs, wat betekent dat de andere vormen van huiselijk geweld moeilijk op te merken en als zodanig te erkennen zijn.
Het bovenstaande werd bevestigd door de resultaten van het onderzoek naar publieke perceptie. Slechts 1 op de 4 respondenten sprak bijvoorbeeld over psychologisch geweld tegen vrouwen, waarbij slechts 6% seksueel geweld noemde. Er werd geen melding gemaakt van economische sancties, zoals het afsnijden van vrouwen van het gezinsbudget. De 'subtielere' vormen van geweld tegen vrouwen werden eerder opgemerkt door de meer welgestelde inwoners van grote steden - mensen uit een hogere inkomens- en opleidingsgroep.
Wanneer gepresenteerd met specifieke situaties, werd het duidelijk dat velen systemisch geweld bekeken door een selectieve lens. Drieënnegentig procent van alle respondenten dacht dat het slaan van het gezicht van een vrouw om haar tijdens een ruzie de mond te snoeren, geweld was. Tweeëntachtig procent dacht dat het dwingen van de vrouw om seks met je te hebben terwijl ze het niet wilt, geweld was, maar slechts 1 op de 2 Litouwers vond hetzelfde van het verbieden van een vrouw om te werken omdat de man genoeg verdient en ze de plicht heeft om te zorgen voor het huis en de kinderen. Eenenveertig procent zag dit niet als huiselijk geweld. In een Eurobarometer-enquête van 2016 werd dezelfde situatie door 35% van de bevolking als te rechtvaardigen beschouwd. Economische afhankelijkheid van mannen blijft de meest verdedigbare vorm van geweld tegen vrouwen.
Zijn vrouwen zelf verantwoordelijk voor het geweld?
Hoewel sommige vormen van geweld als serieuzer worden gezien, is er in ieder geval consensus over het feit dat slachtoffers professionele hulp moeten krijgen. Meer dan 90% van de respondenten was van mening dat artsen en kinderrechtenprofessionals mogelijke vrouwelijke slachtoffers van geweld informatie moeten verstrekken over wat ze moeten doen, en 85% vindt dat ze ook de politie moeten informeren over de situatie. In wezen waren mensen het erover eens dat vrouwen die weg willen uit een relatie met een gewelddadige man, of willen scheiden, moeten worden gesteund (95%).
Echter, 1 op de 2 respondenten heeft de neiging om de schuld voor hun situatie te verleggen naar vrouwen. De resultaten suggereren dat de doorsnee Litouwer denkt dat vrouwen die geweld hebben ervaren weten in wat voor relatie ze zich bevinden (51%), dat vrouwen over het algemeen de neiging hebben om te overdrijven (53%), en dat ze zelf de neiging hebben om gewelddadige aanvallen uit te lokken (53%). Een overweldigende meerderheid was het erover eens dat als ze willen, vrouwen altijd een relatie met gewelddadige mannen kunnen beëindigen of van ze kunnen scheiden (85%).
Een model dat niet alleen vrouwen als oorzaak van geweld ziet, maar ook werkt op basis van het idee dat ze alle kansen hebben om hun daders te verlaten, legt de schuld neer bij het slachtoffer - de studie toonde aan dat dit de heersende mening in de samenleving is. We mogen echter niet vergeten dat vrouwen zich vaak machteloos voelen als ze geconfronteerd worden met systemisch geweld. Dit komt bijvoorbeeld door het verlies van zelfrespect, gebrek aan financiële middelen, geïnternaliseerde schaamtegevoelens en angst voor zowel hun eigen gezondheid als die van hun kinderen. De oplossing voor geweld tegen vrouwen vereist van ons dat we ons bewust worden van, en verantwoordelijk worden voor de mensen om ons heen.
Het onderzoek onder inwoners van Litouwen is uitgevoerd in opdracht van het kantoor van de Ombudsman voor gelijke kansen en uitgevoerd door RAIT in juni 2017. Deze enquête maakt deel uit van het project "Stop Violence Against Women: From Raising Awareness to Zero Tolerance for Victim Blaming”.
Bron: https://hrmi.lt/smurtas-artimoje-aplinkoje-vis-dar-paciu-moteru-problema/