Rond half tien ‘s ochtends op 11 mei kwamen bulldozers en de Italiaanse ME zonder aankondiging het migrantenkamp Ponte Mammolo in de oostelijke buitenwijken van Rome ontruimen. De bewoners kregen niet eens de tijd om persoonlijke eigendommen als kleren, geld, documenten en medicijnen te pakken.
In het Regenboogkamp, zoals Ponte Mammolo vaak werd genoemd, woonden decennialang ongeveer 400 mensen met verschillende godsdiensten en nationaliteiten vredig naast elkaar. De meesten waren vluchtelingen uit Eritrea en Somalië. Velen waren weggelopen uit angst te worden opgepakt door de politie en te worden geïdentificeerd. De Dublinverordening stelt dat zodra immigranten in Europa aankomen, ze moeten worden geïdentificeerd en de verplichting hebben asiel aan te vragen in het land van eerste aankomst.
Alles verloren
Aangezien degenen in het Regenboogkamp Italië wilden verlaten om naar vrienden en familie te gaan in landen in Noord-Europa, verscholen zij zich voor de autoriteiten. Het zijn de nieuwe ‘onzichtbaren’ die Italianen pretenderen niet te zien maar die wel aan de rand van hun steden wonen, zonder rechten en waardigheid.
De gammele onderkomens in Ponte Mammolo boden ook onderdak aan mensen die al zo lang in Italië zijn, dat zij legale permanente ingezeten zijn geworden en in sommige gevallen ook Italiaanse staatsburgers. Nu zijn ze alles kwijt – ook hun documenten waar ze zich zo voor hebben ingespannen.
Een aantal van hen is overgebracht naar opvangcentra in Roma, anderen trokken bij vrienden in. Maar een groep van 100 man weigerde om weg te gaan. Ze zijn neergestreken op een parkeerplaats naast het vernielde kamp, waar zij tenten hebben opgezet die zijn geschonken door mensen uit de buurt en een winkel voor sportuitrusting. De Romeinen hebben zich direct solidair opgesteld en nog steeds komen zij eten, dekens en schone kleren brengen. Iedereen draagt zijn steentje bij.
Abrupt en onverwachts
Gemeenteraadslid Francesca Danese, verantwoordelijk voor het sociaal beleid in Rome, heeft laten weten dat de onhoudbare situatie in het kamp, met name ten aanzien van de volksgezondheid en de hygiëne, de aanleiding was voor de ontruiming. Mensenrechtenorganisaties zijn boos en zeggen dat er zeker een betere manier was om het probleem op te lossen. Jarenlang hebben zij geprobeerd om voor de de mensen in het kamp een eerlijk onderkomen te zoeken.
De afgelopen tijd hebben veel ontmoetingen plaatsgevonden tussen migrantenverenigingen, ngo’s en lokale autoriteiten om te praten over een plan van sociale integratie, rekening houdend met de verschillende culturele achtergronden van de verschillende groepen kampbewoners. De ontruimingsoperatie was echter zo onverwacht dat iedere bemiddelingspoging nutteloos bleek. En het directe gevolg van de operatie is paradoxaal: veel kampbewoners zijn op straat komen te staan en leven nu zo mogelijk in nog slechtere omstandigheden dan voorheen.
De Associazione Antigone sprak met de voorzitter van Doctors for Human Rights, Alberto Barbieri, die zich op het moment van ontruiming in het kamp bevond: ‘‘Er zijn zes dingen die de autoriteiten tijdens een evacuatie niet moeten doen: maatregelen doordrukken zonder alternatieve oplossing voor de kampbewoners – met name de meest kwetsbaren onder hen; de kampbewoners slechts 30 minuten gunnen om hun persoonlijke eigendommen te redden; de kampbewoners en hulpverleners bedreigen, intimideren en aanvallen; onderkomens slopen terwijl er nog mensen in zitten – waaronder zieken en kinderen - en zonder voorzorgsmaatregelen overgaan tot het slopen van hutten die waarschijnlijk asbest bevatten. Dit gebeurde allemaal in Ponte Mammolo en nu willen we weten wie hier verantwoordelijk voor is.’’
Afgelopen februari bracht Paus Franciscus nog een verrassingsbezoek aan het kamp. Hij deed een gebed in het Spaans met de vele Zuid-Amerikaanse kinderen die in het kamp woonden. En hij richtte zich tot iedereen met woorden van hoop. Hoop die zelfs door bulldozers niet uit de weg kan worden geruimd.