W sądach w Norwegii wsparcie psychologiczne zapewniają wolontariusze Czerwonego Krzyża - ponad 300 osób pracuje z niemal tysiącem świadków i ofiar przestępstw. Osoby należące do najsłabszych grup w społeczeństwie są dobrowolnie przygotowywane przez studentów i emerytów do postępowania sądowego. Wolontariusze pomagają im także pozbyć się lęku przed składaniem zeznań.

Jak wolontariusze ci przyczyniają się do wymierzania sprawiedliwości i mogliby oni wesprzeć sądy na Litwie? Pytania te były omawiane w Wilnie przez przedstawicieli litewskich, łotewskich i norweskich organizacji pozarządowych oraz reprezentantów wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania.

Konieczna ochrona świadków i ofiar

Przemawiając na spotkaniu “Pomoc dla świadków i ofiar przestępstwa: współpraca między sądami a organizacjami pozarządowymi”, doradca prawny i polityczny Instytutu Monitorowania Praw Człowieka (HMRI), Mėta Adutavičiūtė, stwierdziła, że podstawowy problem leży w tym, że postępowanie karne jest niejasne, mylące i nie zawsze dostosowane do potrzeb ofiary.

“Wymiar sprawiedliwości skupia się na podejrzanym i jego ściganiu. Z drugiej strony, ofiarę pozostawia się stojącą w rogu sądowego korytarza, zagubioną i bojącą się nawet ruszyć przed procesem” - powiedziała Mėta Adutavičiūtė, cytując analizę HRMI zatytułowaną “Dyrektywa w sprawie praw ofiar: nowa perspektywa na ofiary przemocy domowej”.

Według Adutavičiūtė, doświadczenia ofiar są bardzo zróżnicowane, a na Litwie brakuje jednolitego podejścia do radzenia sobie z nimi w trakcie poszczególnych etapów postępowania przygotowawczego, w odniesieniu do złożoności każdej sytuacji. “Ofiary powinny być traktowane z szacunkiem, z wyczuciem, indywidualnie, profesjonalnie i bez dyskryminacji. Koniecznym jest umożliwienie ofiarom wcześniejsze przygotowanie się do składania zeznań w sądzie [na rozprawie]. Potrzebujemy także jasnych regulacji, które sprecyzowałyby prawo do fizycznej ochrony tych ofiar, które czują się zagrożone w czasie postępowania sądowego”.

Specjalistyczne szkolenie dla pracowników sądu i NGOsów

Eksperci i praktycy z doświadczeniem w pracy wolontariuszy ze świadkami i ofiarami przestępstw z zadowoleniem odnotowali, że litewskie sądy zaczęły wprowadzać pierwsze środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa świadkom i ofiarom przestępstw - wykwalifikowani psycholodzy, pracujący w największych sądach okręgowych powoli tworzą jednolity system sądowej pomocy psychologicznej.

W marcu rozpocznie się szkolenie dla pracownikom sądu i przedstawicielom organizacji pozarządowych. W wirtualnej sali rozpraw będą mieli okazję ćwiczyć udzielanie wsparcia psychologicznego świadkom i ofiarom przestępstw w toku postępowania sądowego. Szkolenie to zostanie sfinansowane w ramach projektu Krajowej Administracji Sądowej “Lepsze wsparcie i ochrona ofiar i świadków w postępowaniu sądowym”.