Nowe technologie i prawa człowieka

Węgierskie związki wyznaniowe wciąż czekają na odszkodowania

Węgierskiemu rządowi nie udało się osiągnąć satysfakcjonującego porozumienia w sprawie rekompensaty na rzecz dziewięciu wspólnot religijnych. Decydujący głos w kwestii wysokości odszkodowania należy teraz do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

by András Szeles
Photo: white.choco.moka - Flickr/CC content

15 maja minął przedłużony sześciomiesięczny termin wyznaczony rządowi Węgier na zawarcie porozumienia w sprawie odszkodowania z dziewięcioma wspólnotami religijnymi, które straciły swój status prawny. Porozumienie nie zostało jednak zawarte, co oznacza, że kwotę odszkodowania ustali Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz).

Ustawa o kościołach z 2012 roku sprawiła, że wiele związków wyznaniowych na Węgrzech zostało arbitralnie pozbawionych swojego statusu prawnego. Dziewięć z nich, reprezentowanych przez Węgierski Związek Swobód Obywatelskich (HCLU) wniosło skargę do ETPCz, zarzucając Węgrom naruszenie wolności wyznania.

Około rok temu, Trybunał orzekł na korzyść kościołów, a we wrześniu 2014 roku orzeczenie to zostało podtrzymane przez Wielką Izbę. Zgodnie z wyrokiem, rząd miał sześć miesięcy na osiągniecie z dziewięcioma skarżącymi kościołami porozumienia w sprawie słusznego odszkodowania.

Powolne negocjacje

Tymczasem pierwsza oferta rządu została zaproponowana w marcu 2015 roku, zaledwie tydzień przed upłynięciem pierwotnego sześciomiesięcznego terminu, co zmusiło ETPCz do przedłużenia okresu negocjacji do 15 maja.

Odszkodowanie zostało podzielone na cztery obszary: szkody materialne, szkody niematerialne, koszty procesowe oraz odsetki. Jeśli chodzi o szkody materialne, Ministerstwo Zdrowia, które prowadziło negocjacje w imieniu rządu, posłużyło się kalkulatorem trendów, który opiera się na danych organów podatkowych i zmianach ram prawnych.

Oferta Ministerstwa przewidywała odszkodowanie jedynie za straty z tytułu niemożności otrzymywania 1% podatku dochodowego, uzupełnionego taką samą kwotą z budżetu państwa (Na Węgrzech, podatnicy mogą przekazać 1% swojego podatku dochodowego na wybraną przez siebie organizację, beneficjentem tego rozwiązania mogą być jedynie zarejestrowane kościoły).

Niejasny status prawny

Oferta dotycząca rekompensaty za szkody niematerialne była obliczana w oparciu o 5 kryteriów: orzecznictwo ETPCz, czas trwania skarżących wspólnot, liczba członków, wsparcie i interesy społeczne wspólnot, sposób prowadzenia religijnej działalności oraz kroki podjęte w celu utrzymania lub ponownego uzyskania statutu związku wyznaniowego.

Nie padła natomiast żadna propozycja ugody co do statusu prawnego kościołów. W związku z tym, zbliżając się do końca sześciomiesięcznego okresu negocjacyjnego, trzy z kościołów zdecydowały się na przerwanie negocjacji i pozostawienie tej kwestii do ustalenia Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka.

Ministerstwo Zasobów Ludzkich podczas negocjacji wyjaśniło, że jest odpowiedzialne za konsultacje dotyczące odszkodowań, a nie za ustalenie statusu prawnego kościołów,. To - zdaniem ministerstwa - należy do Parlamentu.

Ministerstwo uzasadniło swoje stanowisko odnosząc się do prawa krajowego i ignorując orzeczenia węgierskiego Trybunału Konstytucyjnego oraz ETPCz. Przedstawiciele ministerstwa oświadczyli, że do rozwiązania jakiejkolwiek kwestii związanej ze statusem prawnym wspólnot potrzeba jest bezwzględna większość głosów w parlamencie i że przedłożenie jakichkolwiek poprawek legislacyjnych leży w gestii Ministerstwa Sprawiedliwości. Podczas negocjacji, Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło, że poprawki dotyczące uregulowania statusu prawnego kościołów zostaną złożone w parlamencie we wrześniu.

Zasadnicze wady

HCLU przypomina, że nowa ustawa w ogóle nie powinna zostać przyjęta. Rzekomy cel rządu, jakim było “odsianie” wspólnot religijnych powołanych dla zysku, można było osiągnąć w mniej restrykcyjny sposób.

Gdy Trybunał Konstytucyjny uznał ustawę o kościołach za niekonstytucyjną, rząd umyślnie nie wykonał wyroku. Zamiast uchylić ustawę, rząd zmienił Ustawę Zasadniczą (Konstytucję), by była ona zgodna z przepisami ustawy o kościołach. Dlatego HCLU uważa samą Konstytucję za niekonstytucyjną.

W związku z powyższym, nowelizacja ustawy o kościołach nie rozwiąże problemu statusu prawnego, który to problem wymaga uchylenia bezprawnych przepisów z Ustawy Zasadniczej. Dopóki ramy prawne nie zostaną w pełni przywrócone, Węgry nosić będą piętno kraju, który nie szanuje prawa swoich obywateli do wolności wyznania i wolności zrzeszania się.

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before everyone else!

You can follow what we are doing for your right!

You will know about our achivements!

Show me a sample!