Nowe technologie i prawa człowieka

Świadkowie i pokrzywdzeni przestępstwem bez odpowiedniej ochrony w Polsce

Przepisy regulujące ochronę świadków przestępstw i pokrzywdzonych w Polsce mogą być niekonstytucyjne. Efekt? Pokrzywdzeni padają ponownie ofiarą – tym razem machiny administracyjnej, która pozbawia ich podstawowych praw i kontroli nad własnym życiem.

by Polish Helsinki Foundation for Human Rights
(Image: Aftab Uzzaman)

Helsińska Fundacja Praw Człowieka wystąpiła z prośbą do Ministra Sprawiedliwości o podjęcie działań legislacyjnych w sprawie niekonstytucyjności niektórych przepisów ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka.

Zgłosili przestępstwo, odizolowano ich od świata

Rodzina Kowalskich* prowadziła firmę zajmującą się usługami doradczymi dla firm ze wschodu. Podczas obsługi jednego z przedsiębiorstw zauważyli, że najprawdopodobniej pierze ono brudne pieniądze. Po próbie zgłoszenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa Kowalscy zaczęli otrzymywać pogróżki i podpalono ich dom. Policja podjęła decyzję o przewiezieniu rodziny do bezpiecznego mieszkania w innym mieście. W efekcie rodzina od ośmiu miesięcy przebywa w izolacji, gdyż zabroniono im pracy, nauki i kontaktów ze światem zewnętrznym. Najprawdopodobniej w rezultacie ich skarg policja podjęła decyzję o uchyleniu stosowanych wobec nich środków ochrony. Od decyzji tej nie przysługiwał im żaden realny środek odwoławczy.

Ustawa to bubel prawny

Helsińska Fundacja Praw Człowieka podkreśliła w swoim wystąpieniu do Ministerstwa Sprawiedliwości, że ustawa nie daje świadkowi lub pokrzywdzonemu przestępstwem odpowiednich gwarancji prawnych ochrony. Tym osobom odmawia się prawa do efektywnego odwołania do sądu od decyzji o nieprzyznaniu ochrony i pomocy, np. finansowej. Zamiast tego świadek lub pokrzywdzony może jedynie skierować wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy do tego samego organu, który poprzednio wydał niekorzystną decyzję. W dodatku wniosek może pozostać bez rozpoznania, jeżeli w sprawie nie pojawiły się nowe okoliczności. Taki sam tryb dotyczy zarządzenia komendanta o uchyleniu środków ochrony.

„To zupełnie inaczej niż w ustawie o świadku koronnym, któremu przysługuje zażalenie do prokuratora nadrzędnego na postanowienie cofnięciu ochrony”

– mówi adw. Marcin Wolny, prawnik HFPC.

„Oznacza to, że świadkowie koronni, którymi najczęściej są skruszeni przestępcy, mają znacznie więcej praw niż osoby pokrzywdzone i zwykli świadkowie”

– dodaje.

Małe możliwości ochrony

Problemem ustawy jest wąski katalog środków ochrony dostępnych osobom pod opieką policji. Nie mają one możliwości zmiany tożsamości, czy przeprowadzenia operacji plastycznej – w przeciwieństwie do świadków koronnych. Co więcej, pomoc finansowa świadczona takim osobom ma charakter uznaniowy i zależy tylko od dobrej woli komendanta policji rozpoznającego sprawę.

„Poza tym pokrzywdzonemu i świadkowi nie przysługują jakiekolwiek środki prawne w sytuacji, w której nie zgadza się ze sposobem sprawowania nad nim ochrony”

– dodaje Marcin Wolny.

* – nazwisko zmienione

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before everyone else!

You can follow what we are doing for your right!

You will know about our achivements!

Show me a sample!