Demokracja i Sprawiedliwość

Wolność zgromadzeń w Polsce zagrożona

W Polsce uchwalono nowe przepisy dotyczące zgromadzeń publicznych. Projekt przyznaje pierwszeństwo zgromadzeniom państwowym i religijnym.

by Polish Helsinki Foundation for Human Rights
Obrońcy praw człowieka ostrzegają, że początkowa wersja projektu ustawy znacząco ograniczała możliwość kontrmanifestacji i manifestacji spontanicznych.

Zgromadzenia cykliczne

Ustawa wprowadza pojęcie tzw. zgromadzeń cyklicznych, czyli takich które są organizowane przez tego samego organizatora w tym samym miejscu lub na tej samej trasie, cztery razy w roku lub co najmniej raz w roku i odbywały się w ciągu ostatnich trzech lat.

Projektodawca wskazał przykładowo, że celem takiego zgromadzenia może być w szczególności „uczczenie doniosłych i istotnych dla historii Rzeczypospolitej Polskiej wydarzeń”. O uznaniu zgromadzenia za cykliczne decydować będzie wojewoda.

Zgodnie z ustawą, jeżeli wojewoda wydał zgodę na odbycie zgromadzenia cyklicznego w miejscu i czasie, w którym miało się odbyć inne zgromadzenie, wówczas organ gminy jest zobowiązany do wydania zakazu odbycia zgromadzenia „nie-cyklicznego”.

Władza ma pierwszeństwo

Projekt ustawy zakładał również, że zgromadzenia obywateli nie mogą być organizowane w miejscu i czasie, w których odbywają się zgromadzenia organizowane przez organy władzy publicznej lub w ramach działalności kościołów i innych związków wyznaniowych. Jednak po zdecydowanym proteście opozycji parlamentarnej, organizacji pozarządowych i obywateli, w Senacie zaproponowano poprawkę, która usunęła te przepisy z ustawy.

„Wolność zgromadzeń jest przede wszystkim wolnością obywatelską, a nie ‘państwową’” – wskazuje Barbara Grabowska-Moroz, prawniczka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. „Charakter podmiotu organizującego zgromadzenie nie ma znaczenia dla oceny pokojowego charakteru takiego zgromadzenia, ani tym bardziej pierwszeństwa przed innymi zgromadzeniami” – dodaje Barbara Grabowska-Moroz.

„Gwarantowanie sobie przez władzę publiczną pierwszeństwa w organizowaniu w danym miejscu i czasie zgromadzeń zaprzecza obywatelskiemu prawu do kontrmanifestacji i swobodnemu wyrażaniu poglądów” – ocenia Danuta Przywara, prezes HFPC.

Już obecnie kodeks wykroczeń zakazuje przeszkadzania w przebiegu zgromadzenia, dlatego projektowane zmiany są zbędne.

„Tymczasem projekt przyznaje pierwszeństwo zgromadzeniom państwowym, religijnym, a następnie cyklicznym bez każdorazowej oceny czy bliska obecność kontrmanifestacji stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku. Taki automatyzm narusza Konstytucję” – dodaje Barbara Grabowska-Moroz.

Bez konsultacji

Ustawa została przyjęta pospiesznie i bez przeprowadzenia jakichkolwiek konsultacji społecznych.

Projekt wpłynął do Sejmu niedługo po Dniu Niepodległości, który przypada na 11 listopada. W tym dniu co roku w Warszawie organizowany jest Marsz Niepodległości, organizowany przez środowiska narodowe i prawicowe. W 2016 r. odbyło się kilka niezależnych kontrmanifestacji, a niektóre demonstracje zostały zgłoszone w miejscach, które znajdują się na standardowej trasie Marszu Niepodległości.

Podczas dyskusji o nowelizacji Prawa o zgromadzeniach pojawiały się głosy, że ustawa ma zapobiec w przyszłych latach organizowaniu kontrmanifestacji podczas Marszu Niepodległości oraz tzw. "miesięcznic smoleńskich". Tą nazwą jest określane comiesięczne spotkanie członków partii rządzącej i ich sympatyków pod Pałacem Prezydenckim w Warszawie, dla uczczenia pamięci ofiar katastrofy Smoleńskiej z 2010 r., w której zginął m.in. Lech Kaczyński, wówczas Prezydent RP i jednocześnie brat bliźniak szefa partii Prawo i Sprawiedliwość, która aktualnie sprawuje władzę w Polsce.

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before everyone else!

You can follow what we are doing for your right!

You will know about our achivements!

Show me a sample!