Jedną z najbardziej podstawowych zasad systemu ochrony praw człowieka jest domniemanie niewinności. Jest to zabezpieczenie przed niesprawiedliwymi wyrokami i instrument prawny, który ma gwarantować, że każda osoba jest niewinna wobec przedstawianych jej zarzutów, dopóki wina nie zostanie jej udowodniona.

Policja rutynowo używa kajdanek, niezależnie od tego, czy zatrzymany jest niebezpieczny lub czy istnieje ryzyko ucieczki.

Organizacja Rights International Spain (RIS), która jest członkiem grupy Liberties, była odpowiedzialna za prowadzenie w Hiszpanii badań w ramach ogólnoeuropejskiego projektu "Krępowanie podejrzanych", które zwróciły uwagę na kilka istotnych kwestii.

W sprawozdaniu wezwano do włączenia do prawa hiszpańskiego dyrektywy w sprawie domniemania niewinności. Zwrócono również uwagę na potrzebę modyfikacji ram prawnych, które powinny łączyć domniemanie niewinności z zastosowaniem środków ograniczających oraz przewidywać pewne konsekwencje w przypadku nieprzestrzegania obowiązku spoczywającego na organach publicznych, które nie powinny odnosić się do podejrzanych lub oskarżonych jako winnych.

Chociaż stosowanie środków ograniczających, takich jak kajdanki, podlega zasadzie proporcjonalności, w sprawozdaniu stwierdzono, że organy ścigania regularnie korzystają z nich nie uzasadniając potrzeby ich użycia, czego wymaga dyrektywa. Zatrzymani są zwykle zakuwani w kajdanki podczas transportu i dlatego gdy przybywają do sądu, pierwszą rzeczą, jaką widzą inne osoby zarówno na sali sądowej, jak i w mediach, jest obraz podejrzanych w kajdankach.

Prokuratorzy zaprzeczają, ale wizerunek oskarżonego w kajdankach wpływa na to, jak jest on postrzegany podczas procesu

Sędziowie i prokuratorzy twierdzą, że więźniowie zwykle nie są zakuwani w kajdanki. Jednak obrońcy zauważyli, że jest to powszechna praktyka. Jeśli chodzi o postrzeganie winy związanej ze stosowaniem środków ograniczających, istnieją różne opinie. W sprawozdaniu stwierdzono, że dla funkcjonariuszy policji obraz zatrzymanych w kajdankach nie ma wpływu na proces sądowy, ponieważ jako profesjonaliści są oni do tego przyzwyczajeni. Niektórzy sędziowie uważają, że ta praktyka ma wpływ na wszystkich, w tym na samych sędziów. Jest to pogląd, który podziela większość prawników. Wszyscy specjaliści zgadzają się, że używanie kajdanek ma negatywny wpływ na społeczeństwo jako całość. W sprawozdaniu podkreślono również znaczenie sposobu, w jaki media donoszą o ich stosowaniu i jaki wpływ środki masowego przekazu wywierają na sądownictwo i opinię publiczną.

Badania pokazały także znaczenie organizacji rozprawy. Niektórzy specjaliści twierdzą, że oskarżeni powinni siedzieć obok swoich prawników, ponieważ zapewnia to możliwie najbardziej neutralny scenariusz. Podobnie, niezbędne są również odpowiednie pomieszczenia, które pomagają uniknąć nadmiernego narażenia publiczności na widok zatrzymanych w kajdankach.

Kolejny problem dotyczy sposobu, w jaki policja komunikuje się z mediami i opinią publiczną. Dla niektórych specjalistów źródłem problemu jest to, że dziennikarze wykorzystują komunikaty prasowe Ministerstwa Spraw Wewnętrznych lub filmy z operacji policyjnych, które są rozpowszechniane przez samą policję.

Potrzeba lepszych przepisów i lepszej komunikacji

Częścią rozwiązania omawianego problemu może być ustanowienie bardziej precyzyjnych regulacji dotyczących stosowania środków ograniczających w oparciu o ich zakaz i konieczność uzasadnienia wszelkich wyjątków. Istnieje również potrzeba ustanowienia kanałów komunikacji, które sprawniej działałyby wśród wszystkich osób zaangażowanych w postępowanie karne i promowałyby szkolenia w dziedzinie domniemania niewinności dla prawników, sędziów, prokuratorów, policjantów i mediów. Zdecydowanie należy zagwarantować skuteczne środki zaradcze w przypadku naruszenia prawa do domniemania niewinności.