The League of Human Rights, Loga voor Mensenrechten, Brussels-Nature, Greenpeace Belgium, Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen, Inter-Environnement Bruxelles i Inter-Environnement Wallonie wspólnie złożyły skragę do belgijskiego Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie nieważności reformy Rady Stanu. Skarżący uważają, że reforma ta jest krokiem wstecz w kwestii praw oskarżonego oraz ochrony środowiska.

20 stycznia 2014 roku belgijski Parlament przyjął ustawę, mającą na celu zreformowanie jurysdykcji, procedury i organizacji Rady Stanu. Chociaż niektóre aspekty reformy są pożądane (jak zwolnienia przy odwołaniach z pewnych formalności administracyjnych dla podmiotów prawnych), inne są przedmiotem krytyki.

Pięć kwestii

Po dokładnym przeanalizowaniu reformy, siedem organizacji humanitarnych i ekologicznych postanowiło zaskarżyć ustawę do Trybunału Konstytucyjnego, wskazując pięć kwestii, które wydają się problematyczne:

- zagrożenie prawa oskarżonych do korzystania z pomocy prawnej podczas wnoszenia skarg w sprawach, które dotyczą ich osobiście, gdy środowisko jest wspólną własnością;

- możliwość utrzymania skutków ustawy, która została unieważniona przez Radę Stanu (np. uznana za niezgodną z prawem);

- ryzyko wystąpienia nieodwracalnych szkód dla środowiska podczas wdrażania zaskarżonego aktu, którego zawieszenie zostało odrzucone po uwzględnieniu równowagi interesów (nowy mechanizm w ramach reformy);

- wypłata odszkodowania za działania publiczne, w przypadku przegranej w procesie;

- luka administracyjna, która umożliwia Radzie Stanu zobowiązanie władz do skorygowania zaskarżonego aktu (podobna luka prawna w prawie flamandzkim została niedawno uchylona przez Trybunał Konstytucyjny).

Naruszenie praw obywateli

Siedem organizacji pozarządowych wskazuje, że kroki wstecz w tych obszarach są kluczowe dla praw oskarżonych w zakresie ochrony środowiska, które - o czym należy pamiętać - stanowi nasze wspólne dziedzictwo. Reforma ta narusza prawa obywateli, takie jak prawo dostępu do sądu i prawo do skutecznych środków odwoławczych; nie gwarantuje także braku zaporowych kosztów postępowania sądowego ani zasady niezawisłości i bezstronności sędziów.

Zdaniem organizacji, reforma ta jest niezgodna z niektórymi artykułami Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji. Paraliżuje także udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, jak również kilka przepisów prawa europejskiego i konstytucji belgijskiej.

Głos organizacji pozarządowych nie jest odosobniony. Podjęto już szereg działań przeciwko tej reformie, co świadczy o tym, jak szeroko jest ona krytykowana i jak wielkie budzi zaniepokojenie społeczne.