Tech & Rights

Na Oliari wordt het partnerschapsdebat in Litouwen serieus

Voorstanders van relaties van hetzelfde geslacht in Litouwen hopen dat een historisch besluit in Straatsburg zal helpen om Litouwen onder druk te zetten om bij de vele EU-landen te komen die deze juridische bescherming aan koppels van het zelfde geslacht.

by Meta Adutaviciute
creative commons

"De minister zat fout," kondigde de grootste Litouwse nieuwssite aan, na aanleiding van de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Oliari and Others v. Italy.

"De minister" is Juozas Bernatonis, de Litouwse minister of Justitie, die een aantal maanden geleden zijn bereidheid verklaarde om geregistreerde partnerschappen “tussen een man en een vrouw”, daaraan toevoegend dat partnerschap niet relevant was voor partners van hetzelfde geslacht. Er waren ‘te weinig’ en er was meer sprake van meer propaganda dan van echte mensen, zei hij, waarmee hij de woede opwekte van de Litouwse LGBT-gemeenschap*.

Internationale beweging

Ondertussen noemen de voorstanders van relaties van hetzelfde geslacht in Litouwen het Oliari-oordeel ‘historisch’. Op 21 juli oordeelde het Hof in Straatsburg dat de Italiaanse overheid in juridische bescherming aan koppels van hetzelfde geslacht moet voorzien, zoals partnerschap wetten.

Het Hof erkende ook de toenemende invloed van de internationale pro-LBGT*-beweging op zijn besluit. Vierentwintig van de zevenveertig landen van de Europese Raad, grotendeels leden van de Europese Unie, hebben juridische erkenning aan koppels van hetzelfde geslacht gegeven; Litouwen is er niet bij.

Work to do

"We zijn nu een minderheid,” beweert Natalija Bitiukova, adjunct-directeur van het Mensenrechten Monitor Instituut in Litouwen. De juridische situatie is hier vergelijkbaar met die in Italië, want partnerschap is ontoegankelijk voor beide, zowel koppels van hetzelfde als van verschillende geslacht en het huwelijk is alleen wettelijk toegestaan voor heterostellen. Sommigen zeiden ‘Waarom gebruiken we niet contracten om relaties van hetzelfde geslacht te reguleren?’ maar nu is duidelijk dat dit geen oplossing is, omdat het Hof bepaald heeft dat de samenwoonrechten in Italië niet voldoende wettelijke bescherming bieden.”

Zou een vergelijkbare zaak tegen Litouwen slagen voor het EHvdRvdM? Bitiukova zegt dat het Hof aanzienlijk gewicht gaf aan de nationale context van Italië. “De erkenning van partnerschappen van hetzelfde geslacht wordt in Italië breed gedragen en de hoogste rechtbanken van Italië hebben op vasthoudende wijze bij het parlement aangedrongen om relevante wetten aan te nemen. Om dit soort successen te behalen, is er nog wel wat werk te verzetten.”

'Neutraal blijven'

Inderdaad is de algemene stemming in Litouwen vergelijkbaar met die in Italië. Tweeëntachtig procent van de Litouwers zijn tegen huwelijk van hetzelfde geslacht, het hoogste cijfer in de EU. Homofobie blijft één van de meest voorkomende vormen van onverdraagzaamheid. Meer dan vijftig procent zou niet eens hun flat willen verhuren aan een homoseksueel.

Bijna de helft zou ‘neutraal blijven’ als iemand beledigende of vernederende meningen ten aanzien van homoseksuelen zou uiten, terwijl vijf procent “met enthousiasme zou mee doen”. Slechts twaalf procent kiest ervoor om zulk gedrag te weerstaan.

Tegenwetten

De steun voor de LGBT* gemeenschap is echter aan het groeien en niet alleen onder de jongere generatie en plaatselijke beroemdheden, maar ook in het parlement. In maart diende een groep parlementsleden hun eigen wetsvoorstel in dat partnerschappen van hetzelfde geslacht erkent, volledig tegen het voorstel van de minister in dat, ondanks de waarschuwingen van experts dat het een discriminerend karakter heeft, goedgekeurd werd om aan het parlement te worden voorgelegd.

Met twee elkaar tegensprekende wetten op de agenda, lijkt het erop dat partnerschap van hetzelfde geslacht één van de hoofddebatten wordt in het herfstprogramma van het Litouwse parlement. Het Oliarivonnis kan op zijn minst de toon van de debatten veranderen, zo niet het resultaat.