In juni 1994 werd de Pool Bogusław Pyrak beschuldigd van witteboordencriminaliteit gerelateerd aan de landbouwcoöperatie waaraan hij leiding gaf. Hem werd onder meer diefstal, fraude en de falsificatie van documenten ten laste gelegd, evenals het belemmeren van de rechtsgang door medische attesten aan te dragen waarmee hij probeerde aan te tonen dat hij leed aan een medische aandoening. Dit vertraagde de rechtszaak tegen hem en deed de rechter besluiten om hem van februari 1997 tot januari 1998 in voorlopige hechtenis te plaatsen.
Een onterechte opsluiting
De Helsinki Foundation for Human Rights (HFHR) is van mening dat de voorlopige hechtenis onterecht was: ‘‘In deze rechtszaak vaardigde de HFHR een zogeheten amicus curiae af en betoogden wij dat de opstelling van de betrokken rechtbank oneerlijk was tegenover de aangeklaagde. We wezen er ook op dat het verzamelde bewijs geen aanleiding gaf om de aangeklaagde in voorlopige hechtenis te plaatsen’’, verklaart de vicevoorzitter van de HFHR, Adam Bodnar.
Pas in augustus 2012 kwam er een einde aan de rechtszaak nadat Pyrak door de rechtbank van Płock was vrijgesproken. Deze rechtbank had de aanklagers tot twee maal toe verzocht om de aanklacht te herzien vanwege een gebrek aan bewijslast.
Het Europees Hof voor de rechten van de mens mengt zich in de zaak
Terwijl de zaak in Polen nog aanhangig was deed het Europees Hof voor de rechten van de mens (EHRM) al uitspraak over de situatie van Pyrak. Het EHRM oordeelde dat zijn voorlopige hechtenis op verschillende manieren inbreuk maakte op het Europees Verdrag voor de rechten van de mens (EVRM) en dat de Poolse rechtbank had nagelaten om andere preventieve maatregelen in overweging te nemen, bijvoorbeeld door de borgstelling van de hand te wijzen die door de sociaal en politiek geëngageerde activist Marek Edelman en senator Wacław Strażewicz werd aangeboden.
‘‘Volgens de rechters in Straatburg schond Polen het EVRM ook door het prejudicieel beroep van Pyrak tegen de verlenging van zijn periode in voorlopige hechtenis niet te onderzoeken’’, zegt Bodnar.
“Geen geld kan de door Pyrak geleden schade verzachten’’
‘‘Bogusław Pyrak heeft nu zelf een rechtszaak aangespannen om een schadeloosstelling te krijgen voor de geleden morele schade, die vooral voortkwam uit de verslechtering van zijn gezondheid en deschending van zijn persoonlijke waardigheid’’, verklaart de pro deo advocaat van Pyrak, Zuzanna Rudzińska-Bluszcz. ‘‘Hij vorderde ook een schadevergoeding op basis van financieel verlies, waaronder misgelopen winsten – inkomsten uit zijn boerderij – en de kosten van medische behandelingen en medicijnen als gevolg van zijn verslechterde gezondheid tijdens zijn opsluiting die meer dan een jaar duurde’’
De rechtbank van Płock kende Pyrak bijna 35.000 euro toe, toch valt dit bedrag in het niet bij alles dat hij had verloren. ‘‘Geen geld kan de door Pyrak geleden schade verzachten. Deze rechtszaak had simpelweg nooit mogen plaatsvinden, ’’ aldus Bodnar.
De uitspraak is nog niet definitief. Aangezien niet alle claims van Pyrak zijn ingewilligd, kan Rudzińska-Bluszcz op basis van de schriftelijke motivering van de gehele uitspraak nog in hoger beroep gaan.