Tech & Rights

Commissie van Venetië kritisch op nieuwe Poolse Wet inzake Constitutioneel Hof

"Het verlammen van het werk van het Constitutioneel Hof vormt een dreiging voor de rechtsstaat, de democratie en de bescherming van de mensenrechten," zei het adviesorgaan van de Raad van Europa.

by Polish Helsinki Foundation for Human Rights
De Commissie benadrukte dat het publiceren van het besluit van het Hof van 9 maart 2016 wezenlijk is voor het oplossen van de huidige constitutionele crisis.

De Poolse minister van Buitenlandse Zaken, Witold Waszczykowski, vroeg in december een opinie van de Commissie van Venetië (het adviesorgaan van de Raad van Europa) over de wetswijzigingen van het land inzake de Wet inzake het Constitutioneel Hof.

Eind december 2015 voerde de nieuwe wet verschillende controversiële verordeningen in, waaronder een wijziging in het aantal rechters in voltallige zitting van 9 naar 13, het chronologisch horen van zaken op volgorde van binnenkomst en de verplichting om besluiten te nemen met een tweederde meerderheid.

Tijdens de voorbereiding van de opinie ontmoette de Commissie van Venetië de president van Polen, vertegenwoordigers van de regering, de Sejm (de Poolse Tweede Kamer), rechters van het Constitutioneel Hof, de nationale Ombudsman en vertegenwoordigers van NGO's.

De Commissie bracht haar opinie uit in maart uit en daarin gaf ze kritiek op alle veranderingen die waren ingevoerd door de wetswijziging. Volgens haar opinie zouden de veranderingen het werk van het Constitutioneel Hof vertragen of zelfs verlammen. En dit zou naar Europese normen onacceptabel zijn.

Aanstellen rechters

Een deel van de opinie is gewijd aan de methode waarmee rechters van het Hof worden aangesteld. De Commissie van Venetië wijst er op dat de argumenten om drie rechters wier ambtstermijn in november 2015 te vervangen de aanleiding voor de hele crisis werd.

"Ondanks het feit dat de parlementsleden na verkiezingen zijn vervangen, kan het parlement zijn macht niet worden ontnomen om zijn eigen beslissingen te nemen betreft zaken die tijdens zijn zittingstermijn naar voren zouden komen. Het zou tegen de beginselen van de democratie zijn als het parlement van tevoren overheidspersoneel kon kiezen - inclusief rechters - en zelfs als de functies vacant zouden raken tijdens de volgende zittingsperiode van het parlement," zegt de Commissie. "En vice versa moet het parlement de keuzes van het voorgaande respecteren betreft de aanstelling van overheidsambtenaren."

De Commissie van Venetië merkt op dat de huidige constitutionele crisis geen goed moment is om de Grondwet te veranderen. Maar de Commissie raadt wijzigingen aan de Grondwet aan op zó 'n manier dat de rechters van het Hof door een bevoegde meerderheid van de stemmen worden aangewezen.

Weigering tot publicatie

In haar opinie heeft de Commissie van Venetië ook de uitspraak van het Hof van 9 maart meegenomen. Hierin staat dat de wijzigingen aan de wet geheel onverenigbaar zijn met nationale wetgeving, hoewel de regering deze uitspraak weigert de publiceren.

De Commissie benadrukte dat de weigering van de regering om het besluit van het Hof te publiceren niet alleen tegen de rechtsstaat in zou gaan, maar ook dat zo 'n ongekende zet ook de constitutionele crisis verder zou verdiepen.

De wetswijziging aan de Wet inzake het Constitutioneel Hof is niet de enige Pools wet die onder controle staat van de Commissie. Het Comité van Toezicht van de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa heeft verzocht om een opinie over de wet inzake de politiediensten. Deze wordt eind juni 2016 verwacht.

De volledige opinie van de Commissie van Venetië is hier te vinden.