Volgens het Helsinki Comité voor de Mensenrechten bedreigt deze wet, die op 30 december werd aangenomen, de vrijheid van meningsuiting en kan hij resulteren in een groot verlies van de politieke onafhankelijkheid van de publieke omroeporganisaties.

Vijf veranderingen

De Mediawet verandert in de huidige vorm de procedure waarmee leden van de Raden van Toezicht en van de Raden van Bestuur van de publieke omroeporganisaties worden aangesteld en ontslagen. Deze veranderingen houden, in detail, het volgende in:

• aanstelling en ontslag van uitvoerenden in publieke omroeporganisaties door de minister van financiën;
• afschaffing van een open, transparante en competitieve procedure voor het werven van leden voor de Raden van Toezicht en Raden van Bestuur van publieke omroeporganisaties;
• schrappen van de maximale termijn van het gezag - zij kunnen op elk moment door de minister van financiën van worden ontslagen;
• beperking van de rol van de Nationale Omroepraad (KKRiT), een constitutioneel orgaan dat voorheen verantwoordelijk was voor het toezicht op de uitzendingen, corporate governance en de werving van personeel van de publieke omroeporganisaties.
• onmiddellijk ontslag van de huidige uitvoerenden van de publieke televisie en radio op de dag dat de wet werd aangenomen.

'Politiek middel'

Het Helsinki Comité voor de Mensenrechten (HFHR) publiceerde een juridische advies over de nieuwe wetgeving dat onderzoekt of wijzigingen overeenstemmen met de normen voor de bescherming van mensenrechten. Volgens de HFHR versterkt de voorgestelde wet de afhankelijkheid van de uitvoerenden van de publieke omroeporganisatie van de regering en schendt ze de verscheidenheid van de media.

Als gevolg hiervan kan de uitvoerende autoriteit de inhoud van de publieke omroeporganisaties beïnvloeden zodat het zich vormt naar de meningen van de regerende meerderheid. De verklaring van de HFHR benadrukt dat de "voorgestelde regelingen in tegenspraak zijn met de fundamentele Europese normen voor uiterste vrijheid van publieke omroeporganisaties zonder overheidsinvloed."

"In de verklaring trekken we de aandacht naar het feit dat, ondanks eerdere aankondigingen, de voorgestelde wet het functioneren van de publieke omroeporganisaties niet verbetert. Het zal alleen de bestaande kwalen in de werking van deze instituten verergeren," zei Dorota Głowacka, advocaat bij de HFHR. "Het wetsvoorstel zal de transparantie van de manier waarop omroepbazen worden aangesteld beperken en dit zou iedere maatschappelijke controle over dit proces belemmeren. Hierdoor stelt het voorstel de regering in staat om publieke omroeporganisaties te gebruiken in het politieke debat."

De HFHR vraagt aandacht voor het feit dat, ondanks dat de relevantie en de ernst van de hervorming in een democratische samenleving buiten kijf staan, het wetsvoorstel aan geen enkel publiek debat onderworpen werd. Bovendien werd het zo overhaast van kracht dat het onmogelijk voor andere instellingen was om er weet van te krijgen en er een mening over te geven.

Ook is de HFHR sceptisch over het feit dat de nieuwe wetgeving van kracht wordt en in werking wordt gesteld op de dag van haar aankondiging.

Dit is nog maar het begin

De woordvoerster voor de Partij van Recht en Gerechtigheid (PiS), die de verkiezingen in oktober 2015 won, noemt dit het begin van de hervorming van de publieke omroeporganisaties.

De volgende stap die de parlementsleden zouden nemen zou de vaststelling zijn van de rol van de media, met als doel om "nationale omroeporganisaties" te vormen die een statutaire opdracht zouden ondernemen.

Op 31 december namen de directeuren van alle publieke zenders (TVP 1, TVP 2, TVP Info en TVP Kultura) ontslag uit protest tegen de veranderingen.

Internationale reacties

De Associatie van Europese Journalisten (AEJ) dringt aan bij de Poolse regering om "elke verleiding om totale politieke controle over de media te nemen te weerstaan". De organisatie publiceerde een open brief aan de Poolse minister van cultuur. Eerder werd een vergelijkbare verklaring door de European Broadcasting Union (EBU) uitgegeven. Deze unie stuurde een brief aan de maarschalk van de Sejm stuurde. De EBU gelooft dat de voorstellen van de PiS met betrekking tot de publieke omroeporganisaties zou leiden tot het verlies van de politieke onafhankelijkheid.

Vertegenwoordigers van de Europese Commissie hebben ook hun zorgen over de nieuwe mediawet geuit.Voordat het wetsvoorstel door de Sejm werd aangenomen, schreef de eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, een brief over deze zaak aan Witold Waszczykowski, de minister van buitenlandse zaken, en de minister van justitie, Zbigniew Ziobro.

Vorige week activeerde de Europese Commissie voor het eerst haar rechtsstaatmechanisme en opende officieel een onderzoek naar de stand van zaken in Polen en startte gesprekken om de crisis af te wenden.

In een interview met de Frankfurter Allgemeine Zeitung zei Europees Commissaris voor Digitale Economie en Samenleving Günther Oettinger: "Er bestaan voor ons veel redenen om het rechtsstaatmechanisme in werking te stellen en Warschau onder toezicht te stellen."