Civil Rights Defenders (CRD) heeft op 5 maart de Zweedse staat voor de rechter gedaagd. CRD vertegenwoordigt acht volwassenen en drie kinderen uit een groep van in totaal 4700 Roma die in een register zijn opgenomen door de politie in Skåne, de zuidelijkste provincie van Zweden. CRD is ervan overtuigd dat de politie dit enkel op basis van hun etniciteit heeft gedaan en wil dat de staat haar verantwoordelijkheid voor het register neemt en zorgt voor gepaste schadeloosstelling van de betrokkenen. De ngo is namelijk van mening dat de schadevergoeding voor de slachtoffers van, omgerekend, ongeveer 500 euro, bij lange na niet toereikend is.
Achtergrond
Ongeveer anderhalf jaar geleden onthulde de grootste krant van Zweden, Dagens Nyheter, dat de politie in Skåne een register bijhield met daarin de namen van ongeveer 4700 mensen. De overgrote meerderheid van die groep is zelf Roma, de overige personen zijn met Roma getrouwd. Een duizendtal van hen was minderjarig, en 200 mensen in het register waren al overleden. Een aanzienlijk aantal van de geregistreerden woonde niet eens in Skåne, maar in andere delen van Zweden.
In november 2013 verklaarde de Zweedse Commissie voor Veiligheid en Integriteitsbescherming dat het register onwettig was. Het doel van het register was te vaag, teveel politiemensen hadden er toegang toe en de vermeende criminele banden van de geregistreerden waren ongegrond.
De commissie liet echter na om te erkennen dat de Roma waren geregistreerd op basis van hun etniciteit. In plaats daarvan beweerde zij dat verwantschap – nauw of niet nauw – aan mensen met criminele connecties de reden was dat de Roma in het register terecht waren gekomen. In haar conclusie verduidelijkte zij dat het register niet alleen bestond om redenen van etniciteit.
Op basis van het oordeel van de commissie bepaalde de Zweedse Justitieombudsman dat ieder geregistreerd individu, met of zonder strafblad, recht had op 5000 Zweedse kronen (zo’n 500 euro). Dit betekent dat:
- Geen van de gerechtelijke autoriteiten nader onderzoek heeft gedaan of er met het register sprake is van discriminatie op basis van etniciteit.
- De financiële vergoeding is niet berekend op basis van het gegeven dat er tegen de geregistreerden is gediscrimineerd op basis van hun etniciteit.
Degenen die in het register voorkomen en geprobeerd hebben erachter te komen waarom, hebben hier geen verklaring voor gekregen.
De zaak van Civil Rights Defenders
CDR wil dat de rechter zich op basis van Zweedse wetgeving, de Zweedse Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens buigt over het etnische aspect van het register. Geen van de elf individuen die door CRD worden vertegenwoordigd hebben criminele banden. Ze wonen allemaal in Stockholm. Volgens CDR zijn ze in het register van Skåne terechtgekomen omdat zij Roma zijn.
Indien nodig is CDR bereid te procederen tot het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Het zou dan mogelijk tien jaar kunnen duren voordat de zaak eindelijk is afgehandeld.
Meer informatie over de zaak aan de hand van een aantal vragen en antwoorden.