Het stelsel van door de overheid gefinancierde rechtsbijstand vertoont achterstallig onderhoud. Vergoedingen die advocaten krijgen zijn veelal niet redelijk. Zij besteden gemiddeld per zaak meer tijd dan het stelsel toekent. Hierdoor komen zij niet aan het inkomen dat door de overheid als 'redelijk' is bestempeld en staat de kwaliteit van de juridische bijstand onder druk.
Dat concludeert de onafhankelijke 'Commissie evaluatie puntentoekenning gesubsidieerde rechtsbijstand' in het rapport Andere tijden. Commissievoorzitter Herman van der Meer, president van het gerechtshof Amsterdam, zei op 25 oktober tijdens de presentatie in het Haagse perscentrum Nieuwspoort dat er sprake is van een 'politiek probleem, dat om politieke oplossingen vraagt'.
Redelijk inkomen
De bekostigingsnormen voor rechtszaken zijn 20 jaar geleden voor het laatst gemeten. De commissie geeft in haar rapport aan dat sindsdien de wet- en regelgeving complexer zijn geworden, waardoor rechtszaken bewerkelijker zijn dan destijds. Ook stellen rechtzoekenden meer en hogere eisen aan hun advocaat. Een derde verandering is dat de overheid zelf voor meer juridische conflicten zorgt. In een reactie op een eerder rapport over rechtsbijstand gaf het kabinet aan dat een redelijk inkomen voor een rechtsbijstandsadvocaat zo'n 3.300 euro netto is (maximum rijksoverheidsschaal 12).
Slechte randvoorwaarden
De commissie, in september 2016 ingesteld door de toenmalige minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie, plaatste tijdens de presentatie een belangrijke kanttekening: de randvoorwaarden die zij meekreeg in haar opdracht, waren niet met elkaar verenigbaar. Die waren: geen verhoging van de kosten, de norm voor een redelijk inkomen blijft gelijk en ook het uurtarief is een gegeven.
Om toch een bijdrage te leveren aan een mogelijke oplossing van het probleem ontwikkelde de commissie 4 scenario's. In deze scenario's is steeds één randvoorwaarde losgelaten. Dat betekent in het eerste scenario dat de overheid zo'n 125 miljoen euro meer moet uitgeven. In scenario 2 moeten rechtsbijstandsadvocaten meer uren werken om aan het genoemde redelijke inkomen te komen. In het derde scenario moet het uurtarief naar beneden. In scenario 4 moet worden gesneden in het aantal zaken, bijvoorbeeld door bepaalde zaaksoorten uit te sluiten.
Wat er nu gebeurt, is aan de politiek, zei Herman van der Meer. Waarbij hij wel aangaf dat 'een goed werkend stelsel van rechtsbijstand het fundament is van de rechtsstaat'. En: 'Zonder goede rechtsbijstand is de rechtsstaat een theoretisch begrip'.
Cijfers
Per jaar maken zo'n 400.000 Nederlanders gebruik van gesubsidieerde rechtsbijstand op grond van on- of minvermogen (in totaal zijn er jaarlijks circa 1,7 miljoen rechtszaken). Circa 40 procent van de Nederlanders komt op grond van het inkomen voor een zogenoemde ' toevoeging' in aanmerking. Er zijn in ons land circa 7.500 rechtsbijstandsadvocaten actief.
Bron: Raad voor de Rechtspraak
Persbericht downloaden