Tech & Rights

Het is tijd voor antwoorden: hoe gaan we autoritaire populisten tegen?

Een nieuw boek gepubliceerd door Liberties legt uit waarom stemmers in toenemende mate politici met autoritaire agenda's steunen en hoe progressieven dit tegen kunnen gaan.

by Israel Butler

Academici schrijven zoveel boeken over populisme dat je zou denken dat we nu het antwoord op de ultieme vraag zouden moeten hebben gevonden: waarom kiezen steeds meer kiezers kandidaten met autoritaire agenda's? Vooral als het zo tegenstrijdig lijkt. Vrouwen stemmen voor vrouwenhaters. Mensen in een kwetsbare economische positie stemmen voor corrupte politici die de rijken belastingverlagingen geven. Kiezers lijken de garanties weg te gooien die ons beschermen tegen misbruik door de overheid, zoals burgerlijke vrijheden en een onafhankelijke rechterlijke macht. Waarom zouden ze liever hun vertrouwen vestigen in sterke mannen om ons terug te brengen naar 'betere tijden' toen de maatschappij witter, meer hetero en meer patriarchaal was?

Het grootste deel van het publieke debat over populisme wordt gedomineerd door politieke wetenschappers. Sommigen van hen beweren dat het gewoon de economie is. De wereldwijde recessie heeft ertoe geleid dat armere blanke mannen met een lager opleidingsniveau boos zijn dat hun banen zijn bedreigd door laaggeschoolde migranten en vrijhandel. Anderen beweren dat het naast de economie, de cultuur is. Armere, lager opgeleide blanke mannen zijn bang dat migranten, etnische minderheden, feministen en LGBTI-mensen traditionele culturele normen en hun status in de samenleving bedreigen. Anderen beweren dat het probleem terrorisme is, hetgeen wordt geassocieerd met migranten en etnische minderheidsgroepen. Sommige experts beweren dat het gewoon racisme en seksisme is. En gemengd in het debat zijn stukjes tegenstrijdig bewijs over waar leeftijd, opleiding, religie en verstedelijking passen. Iedereen is het in ieder geval erover eens dat kiezers boos zijn op de heersende politieke 'elite' omdat ze dit onder hun toezicht laten gebeuren.

Het is niet zo dat reguliere commentatoren het verkeerd hebben. Maar ze hebben zoveel alternatieve, schijnbaar tegenstrijdige verklaringen bedacht dat we het probleem niet goed hebben kunnen definiëren. En dat betekent dat we geen effectieve oplossingen kunnen bedenken.

Waarom accepteren stemmers autoritaire politiek?

Dat is wat dit boek verandert. Het maakt gebruik van tientallen jaren van verwaarloosd onderzoek op het gebied van sociale psychologie en geeft je een samenhangende verklaring; één die alle schijnbare tegenstrijdigheden begrijpbaar maakt. Mensen met autoritaire politieke attitudes stemmen meestal voor populistische autoritaire politieke partijen die een autoritair beleid voeren. Wil je weten waarom mensen op autoritaire populisten stemmen? Richt je dan op waarom mensen (tussen de 30 en 60 procent van de kiezers in de EU) in toenemende mate autoritaire politieke agenda's onderschrijven.

In een notendop zijn er twee soorten autoritaire kiezers. Er zijn mensen die tegen egalitarisme zijn en geloven in het handhaven van socio-economische hiërarchieën. En er zijn traditionele stemmers die geloven in het handhaven van traditionele culturele normen, het streng straffen van mensen die afwijken van die normen en de macht concentreren in een sterke leider om orde te handhaven. Deze groepen stemmen niet voor autoritaire populisten totdat ze uit hun winterslaap worden wakkergeschud. Mensen die tegen gelijkheid zijn worden geactiveerd wanneer zij denken dat gemarginaliseerde groepen hun sociale of economische status bedreigen, zoals vrouwen, LGBTI-personen, etnische minderheden en migranten. Traditionele stemmers worden geactiveerd als ze denken dat hun groepen worden bedreigd - van gemarginaliseerde groepen of de elite. En ze reageren op economische schokken, veranderingen in traditionele culturele normen of bedreigingen voor hun fysieke veiligheid.

Dus ja, de economische recessie, toenemende ongelijkheid, migratie, terrorisme, sociale en culturele veranderingen, concurrentie voor banen en openbare diensten hebben allemaal een rol gespeeld in de opkomst van populistische autoritaire leiders.

De opkomst van geavanceerde politici

In het verleden zagen we dat deze twee soorten autoritaire kiezers verspreid waren over de partijen op wie ze stemden. Wat we nu zien zijn steeds geavanceerdere politici die erin slagen om deze kiezers te trekken en te activeren rond grote thema's (zoals Brexit) of verkiezingen (zoals in de VS, Hongarije en Polen). Deze politici hebben gebruik gemaakt van een aantal echte bronnen van dreiging en concurrentie (zoals de economische crisis en het terrorisme) en soms hebben ze juist met behulp van de media (zoals migratie) bedreiging en concurrentie geproduceerd. Daarbij hebben ze van groepen minderheden zondebokken gemaakt, zodat hun stemmers daar hun angsten uit kunnen putten.

Het boek legt uit waar autoritaire politieke attitudes vandaan komen, inclusief de rollen die worden gespeeld door zaken als onderwijs, geslacht, leeftijd, religie, verstedelijking en werkeloosheid. En dan stelt het effectieve tegenmaatregelen voor - iets wat de verwarde analyse van politieke wetenschappers ons niet heeft gegeven. Die tegenmaatregelen zijn geworteld in mensenrechten, omdat de architecten van mensenrechtennormen deze regels hebben gekalibreerd om een omgeving te creëren waarin autoritaire leiders nooit meer de macht over zouden kunnen nemen.

Vanaf januari zullen we je op de hoogte stellen van inzichten uit het boek in de vorm van korte (korter dan deze!) blogs. Maar je kunt ook alvast echt het boek induiken. Daar vind je de details voor het geval je al vragen hebt.

Download het hele boek hier in pdf.

Download het hele boek hier in ePub.