Publieke informatie: aanhoudende vertrouwelijkheid
Het wetsontwerp introduceert weer een andere mogelijkheid om het recht op informatie te beperken: een overheidsinstantie kan weigeren informatie bekend te maken op grond van het feit dat de aanvraag "aanhoudend" is ingediend en dat de toelating "substantieel de activiteiten van een entiteit zou hinderen wanneer het de informatie bekend zou moeten maken".
Publieke informatie: betaal eerst, krijg later toegang
Het wetsontwerp voorziet in de mogelijkheid om openbaarmaking van openbare informatie afhankelijk te stellen van de betaling van een "voorbereidingsvergoeding". Het is mogelijk om een vergoeding te vragen voor openbaarmaking van informatie onder de huidige wetgeving, maar een niet-betaling of een aanvechting tegen het bedrag van de vergoeding resulteert niet in het achterhouden van openbaarmaking. Nadat de voorgestelde wijzigingen van kracht zijn geworden, is een verzoek om betaling van de vergoeding gewoon een nieuwe manier om een aanvraag voor openbaarmaking te weigeren.
Eigendomsverklaringen: volledige openbaarmaking
De nieuw voorgestelde wet breidt de categorie van personen uit die wettelijk verplicht zijn eigendomsverklaringen in te dienen en vereist dat alle verklaringen (behalve die welke door functionarissen van geheime diensten zijn ingediend) online worden gepubliceerd. Deze regel is niet alleen van toepassing op afgevaardigden van de Sejm en lokale overheidsfunctionarissen, maar ook op examinatoren voor rijexamens, gemeentepolitiepersoneel, personeel van de Nationale Arbeidsinspectie en het bureau dat de National Schatkist overziet, professionele ambtenaren en zelfs brandweermannen en ondersteunend personeel van de Nationale brandweer- en reddingsdienst.
Administratieve procedure: privacy niet beschermd
In overeenstemming met de huidige wetgeving kan een bestuursorgaan weigeren openbare informatie vrij te geven vanwege de noodzaak om iemands privacy te beschermen. De voorgestelde wet beperkt deze basis voor een weigering in administratieve procedures. Op grond van de nieuwe wet zullen dossiers van administratieve procedures, en met name administratieve beslissingen, publieke informatie worden die toegankelijk is in een proces om de openbaarheid van publieke informatie.
Wetgeving: minder transparantie en openheid
Het wetsontwerp introduceert geen nieuwe mechanismen om de transparantie van het wetgevingsproces te handhaven. Integendeel, het verlaagt de momenteel geldende normen. Voor openbare raadplegingen herhaalt de nieuw voorgestelde wet de inhoud van de bindende resolutie over de werkzaamheden van de Raad van Ministers. In tegenstelling tot de resolutie wijst het echter geen termijn aan voor het indienen van meningen of klachten. De CoM-resolutie noemt een periode van 14 dagen, die in buitengewone omstandigheden kan worden verkort. Het wetsontwerp bevat geen tijdslimiet.
Wetgeving en lobbyen
In navolging van de huidige lobbywet, voorziet het wetsvoorstel in twee vormen van burgerparticipatie in de wetgeving: lobbyen en professioneel lobbyen. In tegenstelling tot de huidige wetgeving legt het concept zware verplichtingen op voor het bekendmaken van contact met bepaalde entiteiten, zoals organisaties, instellingen of personen die geïnteresseerd zijn in wetten (maar niet voor ondernemingen of bedrijven). Het nalaten om dergelijke contact bekend te maken wordt een strafbaar feit. Het ontbreken van dergelijke informatie maakt het recht om een opinie te presenteren ongeldig.
Klokkenluiders: vervorming van sleutelbegrip
Het wetsontwerp verleent de status van klokkenluider alleen aan personen die een verdenking van corruptie melden aan de rechtshandhavingsinstanties. Deze status wordt toegekend en opgeheven door een willekeurige beslissing van een openbaar aanklager, wat betekent dat het lot van een klokkenluider alleen in handen is van een officier van justitie. Als een officier van justitie de bescherming van een klokkenluider afwijst, heeft deze laatste geen wettelijke mogelijkheid om tegen een dergelijke beslissing in beroep te gaan. De nieuwe wet biedt geen bescherming voor personen die bedreigingen melden die niet als strafbare feiten worden beschouwd, zoals risico's op het werk, pesten op werk of seksuele intimidatie.
Transparantiewet op intransparante wijze gecreëerd
Aan het wetsvoorstel, opgesteld door de coördinator van speciale diensten, werd maandenlang gewerkt zonder publicatie van beleidsdocumenten. Het verscheen nooit op de officiële lijst van wetgevingswerken. Het werd bekend gemaakt op 24 oktober 2017 en openbare raadplegingen horen 6 werkdagen te duren. Daarbij treedt de wet al op 1 januari 2018 in werking. In tegenstelling tot officiële aankondigingen was de openbare raadpleging oppervlakkig, illusoir en gehaast.