Democracy & Justice

Roemenië muilkorft maatschappelijke groepen

Een nieuw wetsvoorstel probeert mensenrechtengroepen de toegang tot zowel private als publieke financiering ernstig te beperken, terwijl ze tegelijkertijd worden belast met meer administratieve taken die hun werk ondermijnen.

by Dollores Benezic
(Image: Albert Dobrin)

De Roemeense regering heeft een gecoördineerde campagne hervat om organisaties voor mensenrechten en burgerlijke vrijheden monddood te maken en te destabiliseren. Deze groepen, bekend als niet-gouvernementele organisaties (NGO's), zijn essentiële verdedigers van de democratie en de rechtsstaat omdat zij de regering ter verantwoording roepen wanneer zij de regels overtreedt. Maar nieuw voorgestelde wetswijzigingen zouden de toegang van NGO's tot private en publieke financiering ernstig beperken en leiden tot grotere administratieve lasten voor deze reeds ondergefinancierde organisaties.

'Stilzwijgende toestemming'

De regering publiceerde eerder dit jaar een plan om de activiteiten van NGO's in te perken, maar die poging werd opgeschort toen het parlement brak voor het zomerreces. Nu is de campagne echter weer op schema: op 20 november heeft de Roemeense senaat een wetsvoorstel aangenomen dat verschillende wijzigingen aanbrengt in Regeringsverordening 26/2000, die de financiering en het functioneren van NGO's in Roemenië regelt. Deze wet lijkt een direct antwoord te zijn op het succes dat NGO's hadden bij het mobiliseren van publieke protesten tegen het plan van de regering eerder dit jaar om de anticorruptiewetgeving te verzwakken. Deze protesten waren zo succesvol dat de regering nu wil voorkomen dat NGO's het publiek weer mobiliseren.

Het wetsvoorstel werd aangenomen door de senaat via een proces dat 'stilzwijgende goedkeuring' wordt genoemd - in principe heeft de regering de wet niet expliciet goedgekeurd, maar haar stemblok in de senaat weigerde de veranderingen te bespreken vóór de deadline, die op 20 november verstreek, wat betekent dat de wet standaard is aangenomen. Dit stelt de overheid in staat te krijgen wat zij wil, zonder daarvoor verantwoordelijkheid te nemen. Hoewel het wetsvoorstel nog moet worden goedgekeurd door de Kamer van Afgevaardigden, is het succes van de stilzwijgende goedkeuringsmanoeuvre een sterke indicator dat dit orgaan de wetgeving niet zal ontsporen.

Twee grote veranderingen

Het wetsvoorstel van de Senaat, dat werd voorgesteld door twee sociaaldemocratische parlementsleden, introduceert twee belangrijke wijzigingen in de bestaande wetgeving:

  • Het dwingt NGO's om alle bronnen van inkomsten en uitgaven om de zes maanden te rapporteren. De eis om halfjaarlijkse financiële verslagen samen te stellen, zou een buitengewoon negatief effect hebben op de middelen van NGO's en zou hen afleiden van het uitvoeren van ander werk, zoals toezicht houden op de overheid. De boete voor een NGO die deze rapporten niet indient, is buitengewoon onevenredig: het zou binnen 30 dagen ontbonden worden. NGO's moeten al dezelfde rapportageverplichtingen en belastingverificatie naleven als andere particuliere entiteiten, hoewel het nieuwe wetsvoorstel alleen wijzigingen voor NGO's aanbrengt.
  • Het introduceert een censuurmechanisme dat de overheid kan gebruiken om NGO's die politici publiekelijk willen bekritiseren de mond te snoeren. Op basis van het wetsvoorstel komen NGO's niet in aanmerking voor de status van 'openbare nutsorganisatie' - en de reeks overheidssubsidies die daarbij horen - als de overheid kan aantonen dat zij zich bezighouden met enige vorm van 'politieke activiteit': van fondsenwerving tot openbare demonstraties tot publiceren van werken die kritisch zijn over de overheid.

Bovengenoemd wetsvoorstel is een aanvulling op andere wijzigingen in financiële regelgeving die dit jaar zijn goedgekeurd of die momenteel in het parlement worden besproken. Vanaf 2018 zullen deze hervormingen de toegang van NGO's tot particuliere financiering door sponsoring en donaties drastisch verminderen. Het belangrijkste is dat wijzigingen in de belastingwetgeving betekenen dat 80% van de Roemeense bedrijven geen financiële prikkels zullen ontvangen voor giften aan NGO's en andere non-profitorganisaties, zelfs niet in de vorm van inhoudingen op het belastbaar inkomen.

Soros wordt weer zwartgemaakt

Om deze nieuwe wetgeving aan het publiek te 'verkopen', gebruikt de Roemeense regering het uitgekauwde verhaal waarin George Soros wordt zwartgemaakt en de schuld wordt gegeven van de economische en maatschappelijke kwalen van het land. Het gaat ongeveer als volgt: 'Soros is verantwoordelijk voor wat er mis is in het land, en deze NGO's zijn medeplichtig aan zijn agenda om de regering en de economie te destabiliseren. Bovendien misbruiken deze NGO's publiek geld door het te gebruiken tegen de belangen van de mensen'.

Net als de Fidesz-regering in Hongarije, heeft de Roemeense regering geweigerd om dit te onderbouwen met enig bewijs of redenering over hoe Soros en NGO's nu eigenlijk schadelijk zijn voor de samenleving. Bovenstaande argumenten negeren bovendien volledig het feit dat NGO's al werken onder strenge financiële verslaggevingsstandaarden en in dit opzicht oneindig veel transparanter dan bedrijven. In werkelijkheid wordt corruptie over het algemeen gezien als de grootste belemmering voor economische groei en welvaart in Roemenië. Corruptie door politici is zo extreem dat eerder dit jaar honderdduizenden Roemeense burgers dagenlang protesteerden tegen een poging van de overheid om corrupte daden juridisch te isoleren. De huidige hervormingen om NGO's te belemmeren, zijn niets meer dan een poging om waakhonden voor corruptie de mond te snoeren, zodat politici door kunnen gaan met 'business as usual'.

De overheid moet haar mening verantwoorden

Samen met meer dan 70 NGO's heeft de Association for the Defence of Human Rights in Romania - the Helsinki Committee (APADOR-CH), een lid van Liberties, op 22 november een openbare verklaring afgelegd waarin wordt geëist dat de leiding van de sociaal-democratische partij haar standpunt over NGO's in Roemenië verduidelijkt. APADOR-CH zal samen met Liberties de situatie blijven volgen en je op de hoogte houden van toekomstige ontwikkelingen. Jouw steun voor Roemeense NGO's is nu belangrijker dan ooit tevoren.