Minister Schippers (VVD) is niet in staat de vragen van de Eerste Kamer over het wetsvoorstel voor elektronische patiëntendossiers tijdig te behandelen, waardoor de kans groot is dat behandeling pas na de verkiezing van een nieuwe Eerste Kamer plaatsvindt.
Het wetsvoorstel riep in de Eerste Kamer vanaf het begin al veel vragen op. Om die reden organiseerde de Kamer op 13 april een bijeenkomst met deskundigen uit de sector. Het wetsvoorstel geeft kaders voor alle Elektronische PatiëntenDossiers (EPD's) en tevens een juridische inbedding voor het landelijke EPD, dat tegenwoordig LSP wordt genoemd. Vrijwel alle deskundigen uitten tijdens de bijeenkomst stevige kritiek op het voorstel.
Naar aanleiding van de deskundigenbijeenkomst heeft de Eerste Kamer forse kritiek op het wetsvoorstel. Zo stelt de VVD-fractie dat het wetsvoorstel niets doet om de privacy van patiënten beter te beschermen. De VVD, SP en GroenLinks constateren met de deskundigen dat een deel van de wet zelfs onuitvoerbaar lijkt. De PvdA fractie vindt "dat de patiënt niet alleen geen voordeel heeft van het onderhavige wetsvoorstel, maar wel nadelen". De SP is door de deskundigenbijeenkomst "nog sceptischer dan zij al waren over nut, noodzaak en uitvoerbaarheid van het wetsvoorstel".
PvdA, SP, GroenLinks en D66 pleiten voor onderzoek naar een alternatief systeem voor gegevensuitwisseling. Met een alternatief systeem voor het LSP kan het 'onuitvoerbare' onderdeel uit het wetsvoorstel worden geschrapt. Ook de huisartsen pleiten voor zo'n alternatief.
De Eerste Kamer zou dit wetsvoorstel op 26 mei 2015 behandelen, de laatste vergaderdag in de huidige samenstelling. Nu de minister niet op tijd met antwoorden komt, staat snelle behandeling van het wetsvoorstel op losse schroeven.
Gespecificeerde toestemming
Een belangrijk onderdeel van het wetsvoorstel is de introductie van een nieuwe manier van toestemming geven. Waar de patiënt nu een individuele zorgverlener toestemming geeft om in het medisch dossier te mogen kijken, moet de patiënt straks 'gespecificeerde toestemming' geven, waarmee een hele categorie van zorgverleners in één keer toestemming krijgt. Dit is nodig omdat het LSP niet overweg kan met de huidige manier van toestemming geven. Het LSP kan niet voldoen aan de huidige wetten van het medisch beroepsgeheim en de privacybescherming. Omdat er straks voor een hele groep tegelijk toestemming wordt gegeven, betekent deze nieuwe definitie een verzwakking van de privacybescherming.
Volgens de deskundigen is deze nieuwe definitie onwerkbaar, leidt het tot grote administratieve lasten en zijn systemen in de zorg hier niet geschikt voor. Ook het LSP zelf moet er nog geschikt voor worden gemaakt. VVD, SP en GroenLinks constateren samen met de deskundigen dat deze nieuwe definitie in de praktijk onuitvoerbaar lijkt. Volgens de SP vinden deskundigen dat het wetsvoorstel "zo onoverzichtelijk, onbegrijpelijk en ingewikkeld is, dat de patiënt niet echt wordt geholpen [..] en op cruciale punten niet uitvoerbaar is".
Omdat het een kernpunt in het wetsvoorstel is, vraagt GroenLinks de minister of "daarmee het wetsvoorstel als geheel niet uitvoerbaar is". D66 wil dat de minister weer teruggaat naar de Raad van State voor advies over deze 'gespecificeerde toestemming'.
Alternatief systeem
Veel fracties vragen zich af of de weg met het LSP wel de juiste weg is. Zo wil GroenLinks van de minister weten of de invoering van een landelijk patiëntendossier "proportioneel [is] voor de noodzakelijke informatie-uitwisseling". GroenLinks wijst er daarbij op dat het College Bescherming Persoonsgegevens geconstateerd heeft dat "bij veel zorgaanbieders tekorten aanwezig zijn in informatiebeheer en veiligheid". D66 vraagt aan de minister hoe groot het probleem nu eigenlijk is dat het LSP zou moeten oplossen. Huisartsen pleitten tijdens de deskundigenbijeenkomst voor een alternatief systeem dat direct aan de huidige wetten van het medisch beroepsgeheim en de privacybescherming voldoen. Zowel GroenLinks als D66 willen weten of dit alternatieve systeem niet voldoende is.
De PvdA en de SP pleiten voor een alternatief waarbij de patiënt zelf de regie over zijn medische gegevens voert. Hiervoor zou iedere burger die dat wil een persoonlijk medisch dossier moeten krijgen.
In 2011 heeft de Eerste Kamer het LSP nog weggestemd onder andere omdat de privacybescherming niet goed geregeld was. Minister Schippers heeft toen voor een private doorstart gezorgd.
Grote meerderheid Tweede Kamer
Gezien de grote twijfels van de Eerste Kamer is het opvallend dat de Tweede Kamer met een grote meerderheid dit wetsvoorstel op 1 juli 2014 aannam. Ook in de Tweede Kamer was er discussie over het geven van toestemming voor inzage in het medisch dossier. Op voorstel van het CDA is de nieuwe definitie voor 'gespecificeerde toestemming' in het wetsvoorstel opgenomen.
Verboden voor zorgverzekeraars
Het is zorgverzekeraars verboden deel te nemen aan een elektronisch uitwisselingssysteem of toegang tot de uitgewisselde medische gegevens te hebben. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) ziet hier op toe. Als beheerders van uitwisselingssystemen vermoeden dat een zorgverzekeraar zich toch toegang verschaft, zijn zij verplicht dit bij de NZA te melden.
Zorgverzekeraars kunnen flinke boetes krijgen als ze zich "toegang verschaffen" tot een elektronisch uitwisselingssysteem. De maximale boete per overtreding is 500.000 euro of, als dat een hoger bedrag is, 10% van de omzet van de verzekeraar. Daders kunnen individueel strafrechtelijk vervolgd worden (artikel 138ab Wetboek van Strafrecht). Verzekerden die daar slachtoffer van zijn, mogen in een dergelijk geval direct de verzekering opzeggen. De Eerste Kamerfractie van D66 vraagt zich af hoe dit zich verhoudt tot een ander wetsvoorstel van minister Schippers, waarmee zorgverzekeraars juist makkelijker inzage in medische dossiers krijgen om facturen te controleren.
Op voorstel van de SP is het verboden om met financiële prikkels voor hulpverleners mensen over te halen deel te nemen aan een EPD. Op dit moment kent de doorstart van het mislukte landelijke EPD dergelijke prikkels om meer patiënten op het systeem te krijgen. De Eerste Kamerfracties van VVD, PvdA en CDA willen van de minister weten of het klopt dat zorgverzekeraars dwang uitoefenen om mensen op het LSP te krijgen en hoe de minister dit tegen zal gaan.
Privacy Barometer
Privacy Barometer schreef samen met Vrijbit bij de ontwikkeling van dit wetsvoorstel en de invoering van het landelijke patiëntendossier een brief aan de Tweede Kamer, welke door de SP in de Tweede Kamer in zijn geheel als Kamervraag is ingediend.
Bijdrage van: Privacy Barometer