Het Ministerie van Veiligheid en Justitie past censuur toe door te eisen dat fotograaf Robert Glas het Ministerie vooraf toestemming vraagt elke keer dat hij foto’s wil publiceren die hij eerder maakte in vreemdelingendetentiecentra.
Op 29 december 2015 heeft het Gerechtshof in Den Haag de Staat der Nederlanden veroordeeld vanwege schending van de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens bij het opleggen van contractuele voorwaarden voor de verspreiding van foto’s van detentiecentra. In deze detentiecentra worden vreemdelingen die illegaal in Nederland zijn opgesloten in afwachting van hun uitzetting.
De zaak was aangespannen door fotograaf Robert Glas, die een fotoserie over de detentiecentra maakte voor het weekblad Vrij Nederland. Pas na het instellen van een kort geding gaf het Ministerie van Veiligheid en Justitie toestemming voor deze fotoserie, maar deed dit met behulp van een geheim contract waarin stond dat Glas zijn foto’s alleen opnieuw mocht laten publiceren na voorafgaande toestemming van het Ministerie.
Inbreuk artikel 10 EVRM
Volgens het Gerechtshof is een dergelijk contract strijdig met artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (de ‘freedom of expression’). Dit artikel bevat niet alleen de vrijheid van meningsuiting maar ook de vrijheid van nieuwsgaring en de ‘waakhondfunctie’ van de pers en non governmental organisations (NGO’s).
Een inbreuk op artikel 10 EVRM is alleen toegestaan als er voldaan wordt aan een aantal vereisten die het Europees Hof voor de Rechten van de Mens eerder had geformuleerd in het ‘Times-arrest.’ Aan twee vereisten werd volgens het Hof met name niet voldaan, namelijk het bestaan van een ‘wettelijke grondslag’ en een ‘pressing social need’. Omdat het ging om voorafgaande beperking van publicaties gelden bovendien extra hoge eisen voor de voorzienbaarheid van de beperkingen.
De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de internationale organisatie van journalisten ‘Verslaggevers zonder Grenzen’ hadden eerder gesteld dat de staat zich schuldig maakte aan censuur.
De serie van Glas bevatte foto’s van isoleercellen en luchtkooien in de detentiecentra, waarvan eerder geen beeldmateriaal beschikbaar was.
De uitspraak is hier te vinden: ECLI:NL:GHDHA:2015:3545