Tech & Rights

#MeAndMyRights: Etnisch profileren

Etnisch profileren is niet alleen racistisch, maar leidt ook tot slecht en contraproductief toezicht. Met nieuwe trainingen kunnen veiligheidsdiensten zich richten op verdachten op basis van bewijs, in plaats van kleur, en ons zo beter beschermen.

by Israel Butler

Etnische profilering verwijst naar een situatie waarin veiligheidsdiensten hun bevoegdheden gebruiken om een persoon aan te houden of om hun huis of bezittingen te doorzoeken vanwege de etniciteit van die persoon, in plaats van enig reëel bewijs dat deze persoon mogelijk betrokken is bij een misdrijf. Het komt neer op rassendiscriminatie en het is illegaal. De laatste tijd lijken Franse veiligheidsdiensten etnisch profileren te hebben gebruikt bij het uitvoeren van duizenden invallen bij mensen thuis, blijkbaar alleen op basis van het feit dat ze moslim waren of leken te zijn.

Dit betekent niet dat iemands etniciteit geen deel kan uitmaken van een signalement van de politie, samen met andere kenmerken zoals lengte, leeftijd, kleding of haarkleur. Het verschil is dat een signalement bestaat uit het bewijs dat een bepaalde persoon bij een misdrijf betrokken is geweest, zoals camerabeelden of een getuigenverklaring.

Lees vorige delen van de #MeAndMyRights serie


Daarentegen verwijst etnisch profileren naar een situatie waarin de politie iemand aanhoudt of iemand's eigendom doorzoekt, alleen omdat ze tot een bepaalde etnische of religieuze groep behoren, bijvoorbeeld bij donkere mensen of moslims. Wanneer de veiligheidsdiensten etnisch profileren, zeggen ze dat eenvoudigweg behoren tot een bepaalde etnische groep je tot een criminele of terroristische verdachte maakt. De wet vereist dat de politie hun bevoegdheden gebruikt wanneer er echt bewijs is van een misdrijf. Dit bewijs kan zijn dat iemand zich verdacht gedraagt, zoals actief probeert de politie te vermijden, of overdreven nerveus is of oogcontact tijdens de beveiliging van de luchthaven vermijdt, of tassen ruilt met iemand. Alleen huidskleur of uiterlijk is geen bewijs van criminele activiteit.

Onderzoek toont aan dat etnisch profileren niet effectief is, de bedreiging voor de veiligheid vergroot en waarschijnlijk bijdraagt aan factoren die mensen kwetsbaar maken voor radicalisering. Wanneer de politie etnisch profileert richten ze zich op een groter deel individuen van de 'verdachte' etniciteit en op minder individuen uit de meerderheidsbevolking of andere minderheden. Sommige studies hebben onderzocht wat er gebeurt als de politie stopt met het gebruik van etniciteit als criterium en in plaats daarvan objectief bewijs van criminele activiteiten gebruikt. De resultaten veranderen aanzienlijk. Het totale aantal door beveiligingsdiensten uitgevoerde doorzoekingen of aanhoudingen neemt af, het aantal gedetecteerde delicten (dat wil zeggen de effectiviteit van de aanhoudingen) neemt toe en de disproportionaliteit waarmee minderheden onderwerp zijn van onderzoek in vergelijking met leden van de meerderheidspopulatie daalt aanzienlijk.

Etnische profilering is inefficiënt omdat het ertoe leidt dat minder criminelen worden gepakt. Het is ondoeltreffend omdat het ervoor zorgt dat veiligheidsdiensten hun aandacht onevenredig richten op onschuldige personen die behoren tot de beoogde etniciteit, terwijl verdachten van de meerderheid of andere minderheidspopulaties aan toezicht ontsnappen. Bovendien laat onderzoek zien dat personen die betrokken zijn bij gewelddadig extremisme gerelateerd aan Al-Qaida en de Islamitische Staat tot een grote verscheidenheid aan nationaliteiten en etniciteiten behoren, inclusief (witte) westerse bekeerlingen. Westerse bekeerlingen zullen eerder geneigd zijn gewelddadig extremisme te gebruiken dan degenen die als moslim zijn opgevoed. Zodra kwaadwillenden zich ervan bewust worden dat de autoriteiten bepaalde etnische minderheden selecteren, passen ze hun gedrag aan om detectie te voorkomen - bijvoorbeeld door daders van een andere etniciteit te kiezen.

Lees vorige delen van de #MeAndMyRights serie

Etnische profilering is op grote schaal gebruikt in Duitsland, de VS en meer recentelijk in Frankrijk. Ondanks het feit dat er op basis van etniciteit tienduizenden mensen zijn onderzocht, heeft geen enkele van deze operaties geleid tot de vervolging van terroristische misdrijven.

Naast het verspillen van middelen en het wegnemen van de aandacht voor mogelijke daders, zal etnisch profileren op de lange termijn waarschijnlijk contraproductief werken. Het is goed onderzocht dat onschuldige personen die onderworpen zijn aan het gebruik van politiebevoegdheden voor een aanhouding of het doorzoeken van hun bezit, zich vernederd en haatdragend voelen als ze geloven dat hun etniciteit de belangrijkste reden is waarom ze zijn uitgekozen. Individuen melden ook dat ze de politie gaan wantrouwen en zich vervreemd en gemarginaliseerd voelen van hun gemeenschap en de staat. Een ander gevolg lijkt een toename van discriminatie en haatmisdrijven door het grote publiek te zijn. Deze worden vaak te weinig gerapporteerd vanwege een gebrek aan vertrouwen in de politie. Academici suggereren dat dit deels komt omdat etnische profilering discriminatie door leden van het volk lijkt te legitimeren. En zodra mensen stoppen met vertrouwen in de politie, zullen ze minder snel samenwerken met veiligheidsdiensten, bijvoorbeeld door verdacht gedrag te melden of als getuige naar voren te komen. De toegenomen marginalisatie en de perceptie dat de politie er niet op kan vertrouwen om hun gemeenschap te beschermen tegen discriminatie en haatmisdrijven, versterkt verder gevoelens van onrechtvaardigheid en vervreemding van de nationale identiteit. Dit kan een rol spelen bij radicalisering (meer daarover de volgende keer).

Als je meer informatie wilt of eens wil kijken naar het bewijs en de onderzoeken die we gebruiken voor deze artikelen, kan je hier een kijkje nemen in ons volledige rapport 'Veiligheid door Mensenrechten' ('Security through Human Rights').

#MeAndMyRights