Tech & Rights

#MeAndMyRights: Hoe kan ik het Handvest van de grondrechten gebruiken?

De EU is niet erg goed in het ondernemen van actie als het gaat om het beschermen van mensenrechten binnen haar grenzen, maar als je denkt dat de EU of een lidstaat het Handvest heeft geschonden, kun je actie ondernemen.

by Israel Butler
In de recentste publicatie in onze serie #MeAndMyRights maakten we kennis met het Handvest van de grondrechten. Hier lees je hoe je het Handvest kunt gebruiken om binnen de Europese Unie de mensenrechten te verdedigen.

Als een individu zijn er enkele manieren waarop je kunt proberen het Handvest te gebruiken. Als je denkt dat de EU, of een lidstaat het Handvest heeft geschonden als het EU wetgeving uit gaat voeren, kun je een klacht indienen.

Het indienen van een klacht

Afhankelijk van de regels van je land (en hoe duur en traag je overheid de gang naar de rechtbank heeft gemaakt) kun je een zaak voor een landelijke rechtbank brengen. De landelijke rechtbank zou kunnen beslissen of er sprake van een schending van het Handvest is geweest, of mag de zaak aanhouden en het Hof van Justitie van de EU vragen om er naar te kijken.

Je zou ook de Europese Commissie kunnen informeren die naar je klacht kan kijken. Schrik daar niet van af. De Commissie is verantwoordelijk voor het garanderen dat de landen van de EU zich aan haar wetgeving houden, maar het is een beetje terughoudend geweest in de bescherming van mensenrechten.

Je kunt ook proberen te klagen bij de Europese Ombudsman die klachten over de EU afhandelt. Of bij de Petitiecommissie van het Europees Parlement die klachten afhandelt over lidstaten van de EU.

Mijn overheid heeft net een stuitende schending van mensenrechten gepleegd, bijvoorbeeld:

  • De helft van de opperrechters ontslagen
  • Openbare protesten verboden
  • Alle babykatjes verdronken (helemaal onvergeeflijk, natuurlijk!)
  • Alle TV en radiozenders overgedragen heeft aan regeringsgezinde oligarchen

Waarom doet de EU er niets aan?

De EU is niet zo geweldig geweest in het ondernemen van actie als het gaat om het beschermen van mensenrechten binnen haar lidstaten. Ze leest andere landen in andere werelddelen maar wat graag de les over hun staat van dienst als het om mensenrechten gaat (zolang dit niet in de wielen rijdt van de handelsrelaties) en ze zal geen enkel land toestaan lid te worden van de EU tenzij het bepaalde mensenrechtentoetsen heeft doorstaan.

Maar als je als land eenmaal binnen bent, hoef je alleen maar de EU wetgeving te volgen. En hoewel het Verdrag inzake de Europese Unie zegt dat de EU is ‘gegrondvest op de waarden van democratie, rechtsstaat en mensenrechten, is dit geen wet. Het is enkel een verklaring waarvan de EU en sommige lidstaten ze als waarheid zouden willen zien.

De EU heeft een aantal mensenrechten tot EU-wetgeving verwerkt. Er zijn bijvoorbeeld EU-wetten die discriminatie en haatdelicten verbieden, asielzoekers beschermen, persoonsgegevens beschermen, de rechten van misdaadslachtoffers en van mensenhandel en de rechten van beklaagden in strafrechtelijke procedures beschermen.

Beschamend

Maar zelfs als er duidelijk bewijs is dat landen deze regels schenden, sleept de Europese Commissie slechts zelden de regeringen voor de rechter. Vreemd genoeg lijdt de Commissie niet aan dezelfde terughoudendheid als het om de schending van regels over handel en vrije competitie gaat.

Maar het lijkt er op dat landen van de EU schaamrood worden als de EU hen vertelt dat ze mensenrechten schenden. En de Commissie krijgt het benauwd als het een EU-land in verlegenheid brengt.

Hoewel de Europese Commissarissen verondersteld worden onafhankelijk te zijn van hun eigen regeringen en een eed afleggen om de waarden van de EU te verdedigen, kunnen ze schoorvoetend ten gunste van de Commissie stemmen als deze actie tegen hun eigen land onderneemt. Want een baan als Europees Commissaris duurt maar vijf tot tien jaar en de Commissarissen moeten hun eigen carrières in de nationale politiek ook een beetje plannen zodra ze uit de Brusselse schijnwerpers zijn verdwenen.

Maar er schijnt licht aan de horizon. Gebeurtenissen van de afgelopen twee jaar geven de indruk dat de Commissie wat meer ruggengraat heeft ontwikkeld. Zo begonnen eindelijk, na vele jaren van onder druk zetten, juridische procedures tegen Tsjechië (in 2014) en Slovakije (in 2015) vanwege de segregatie van Romaleerlingen in het onderwijssysteem. In december 2015 begon ze juridische procedures tegen Hongarije vanwege schaamteloze schendingen van het asielrecht en in januari 2016 opende ze een onderzoek naar verontrustende hervormingen in Polen die het Grondwettelijk Hof en de onafhankelijkheid van de media aantasten.

#MeAndMyRights