Ieder land in de Europese Unie heeft beloofd om de mensenrechten te garanderen van iedereen op hun grondgebied. Veel landen beschermen mensenrechten via hun eigen grondwetten - tenzij je te Brits bent om een grondwet te hebben, waarmee mensenrechten politieke speelbal zijn geworden. De EU heeft ook haar eigen, interne regels afgesproken voor mensenrechten: het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie - hier komen we in een later artikel nog op terug!
Ook als mensenrechten niet op het lijstje van nationale wetten staan, worden ze door het internationaal recht beschermd. Alle landen binnen de EU hebben zich aangesloten bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Een land mag niet toetreden tot de EU tenzij het eerst meedoet aan het EVRM.
Je kunt altijd ergens naar toe
Daarbij hebben alle lidstaten van de EU zich aangesloten bij diverse mensenrechtenverdragen die door overheden via de Verenigde Naties zijn gevormd. Hieronder vallen: het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie; het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten; het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten; het VN Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen; het VN Verdrag tegen marteling en het VN Verdrag inzake de rechten van het kind.
Dus als je in de EU bent, dan kun je altijd wel ergens naar toe voor de bescherming van je mensenrechten. Misschien moet je lang wachten, of geeft je regering helemaal geen aandacht. Maar er is tenminste iemand bij wie je kunt klagen.
Een 'verdrag' is identiek aan een contract: een juridisch bindende internationale overeenkomst tussen landen en/of internationale organisaties (zoals de EU).
De EU en het EVRM
De EU heeft er zelf geen gewoonte van om mee te doen aan mensenrechtenverdragen. Dit hoeft niet per se aan de EU te liggen. Van oudsher stonden mensenrechtenverdragen alleen open voor landen en niet voor internationale organisaties. In 2010 is de EU toegetreden tot het VN Verdrag inzake rechten van personen met een handicap. Dit is de eerste keer dat een internationale organisatie toetreedt tot een mensenrechtenverdrag.
De EU gaat al jaren door een proces heen om toe te treden tot het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. En je zult waarschijnlijk een lange adem moeten hebben totdat dit daadwerkelijk gebeurt - op z'n minst tot na het referendum in het Verenigd Koninkrijk over het lidmaatschap van de EU in 2016 of 2017.
Want de EU wil de tegenstanders van de unie niet meer munitie geven dan ze al hebben om de Britse burgers af te schrikken. Stel je de Britse krantenkoppen eens voor: Europese Unie treedt toe tot het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dat concept zit zo tjokvol Europa dat er kans is dat de hersenen van een natie, die de landmassa aan de andere kant van het Nauw van Calais nog steeds als het continent benoemt, smelten.