Tech & Rights

#MeAndMyRights: Het Handvest van de grondrechten

De Europese Unie besloot om alle mensenrechten die zij moet beschermen in één document op te schrijven: het Handvest van de grondrechten.

by Israel Butler
Het Handvest van de grondrechten is een juridisch bindend document dat de mensenrechten opsomt die door EU-wetgeving wordt beschermd. Het werkt ongeveer zoals grondwetten dat in nationale wetgeving doen.

Iedere keer als de EU iets doet, zoals het aannemen van een nieuwe wet, moet ze de rechten respecteren die in het Handvest van de grondrechten staan. Bijvoorbeeld (dit is een waar verhaal), een EU-wet die internetbedrijven dwingt om gegevens te bewaren van alles dat hun klanten online doen, zou het recht op privacy schenden dat in de lijst van het Handvest van de grondrechten staat. Daarom zou het onrechtmatig zijn.

Natuurlijk, zou het je jaren kunnen kosten (acht in dit verhaal) voordat je naar het Hof van Justitie van de EU kunt gaan om de wet nietig te laten verklaren. Maar wie zei dat het makkelijk is om voor je rechten op te komen?

Wat gebeurde er vóór het Handvest?

Het Handvest werd pas in 2009 juridisch bindend. Maar dat betekent niet dat de EU zich voor die tijd niet aan mensenrechtenwetten hoefde te houden. Om de relatie van de EU met mensenrechten te begrijpen, moeten we naar haar geschiedenis kijken.

Voordat de EU de EU heette, heette ze de Europese Gemeenschappen. Deze 'gemeenschappen' waren drie internationale organisaties die door dezelfde groep van zes Europese landen tijdens de jaren vijftig van de vorige eeuw werden gevormd: België, Frankrijk, Duitsland, Italië, Luxemburg en Nederland. Eén ervan was een organisatie die de kolen- en staalindustrie reguleerde, een andere ging over de kwestie van kernenergie en weer een andere vormde een vrijhandelsgebied.

Eenvoudig gesteld was de idee achter deze organisaties om Europese landen tegen te houden om ooit weer met elkaar in oorlog te raken door ze van elkaar afhankelijk te maken voor hun welvaart en energiegarantie.

De Raad van Europa

Niemand dacht dat mensenrechten in het bijzonder relevant waren voor kolen, staal, handel of kernenergie. Dus werden mensenrechten niet eens genoemd in de oorspronkelijke verdragen die de Europese Gemeenschappen vormden. In plaats daarvan dachten regeringen dat die door een andere internationale organisatie konden worden afgehandeld die rond dezelfde tijd werd opgericht als de Europese Gemeenschappen: de Raad van Europa.

Het doel van de Raad van Europa was (en is) het helpen bij het beschermen van de democratie, de wetgeving en mensenrechten. De Raad van Europa is het bekendst vanwege het opstellen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).


Nadat Rusland mocht toetreden, werd de Raad van Europa een serieuze kanshebber op de prijs voor de internationale organisatie met het grootste gevoel voor ironie, die het maar net verloor van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties die in 2013 Saoedi-Arabië als lid toelieten.

De Raad van Europa is een aparte organisatie van de EU met meer leden en minder bevoegdheden. Gewoon om dit duidelijk te maken, het EHRM maakt deel uit van het systeem van de Raad van Europa en zorgt ervoor dat Europese landen zich houden aan de rechten die door het EVRM worden beschermd. De EU heeft haar eigen Hof van Justitie dat er voor waakt dat de EU en haar lidstaten EU-wetgeving naleven, die nu het Handvest van de grondrechten insluit.

Per geval beslissen

Pas in de jaren zestig van de vorige eeuw werden de Europese Gemeenschappen zich bewust van het feit dat ze misschien ook aan mensenrechten moesten denken. Er kwamen rechtszaken voor het Hof van Justitie van de EU waarin personen klaagden dat bepaalde regels van EU-wetgeving de mensenrechten schonden die door hun nationale systemen werden beschermd.

Dus ging het Hof van Justitie van de EU in zijn juridische hoed grabbelen en haalde er een konijn uit in de vorm van mensenrechten. Het Hof van Justitie schiep de regel dat alle EU-wetgeving in overeenstemming moet zijn met de maatstaven van de mensenrechten.

Het Hof van Justitie kwam alleen niet met een lijst. Het wachtte simpelweg op een zaak die voor zou komen waarin iemand beweerde dat er mensenrechten waren geschonden. Vervolgens besloot het of EU-wetgeving dat recht beschermde. In het algemeen kopieerde het Hof van Justitie de rechten die in het lijstje staan van het EVRM

Uiteindelijk besloot de EU om alle mensenrechten die ze beschermen moet, op te schrijven in één document: het Handvest voor de grondrechten. Dit maakte het een beetje eenvoudiger voor niet-deskundigen om hun rechten te begrijpen.


#MeAndMyRights