Democracy & Justice

Participatie in een democratie in gevaar: beperkingen voor NGO's in de EU nemen toe

NGO's in de EU zien dat er steeds meer beperkingen worden opgelegd aan hun werk om grondrechten te beschermen en bevorderen.

by Israel Butler

NGO's zijn essentieel voor het functioneren van een democratie, de rechtsstaat en fundamentele waarden en spelen een rol die vergeleken kan worden met de vrije en diverse pers en onafhankelijke rechtspraak. NGO's voldoen aan een aantal belangrijke functies, waaronder: het informeren van het volk over kwesties van algemeen belang, het leggen van contact tussen het volk en politieke vertegenwoordigers, en het verantwoordelijk houden van autoriteiten wanneer ze de wet breken.

De vrijheid van NGO's om hun taken uit te voeren is beschermd door Europese en internationaal wettelijke verplichtingen die de EU en haar lidstaten binden. Hieronder valt de verplichting voor autoriteiten om het recht op vrijheid van vereniging en vergadering en de vrijheid van meningsuiting en informatie veilig te stellen, zoals staat in het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Toenemende beperkingen voor NGO's in de EU

NGO's binnen de EU zien dat er steeds meer beperkingen worden opgelegd aan hun vermogen om hun taken uit te voeren. Anders gezegd: de vrijheid en ruimte waarin NGO's hun rol - het beschermen en bevorderen van grondrechten, de democratie en de rechtsstaat - kunnen uitoefenen wordt 'steeds kleiner'. Onder deze beperkingen vallen:

Lastercampagnes, administratieve intimidatie en fysieke aanvallen

NGO's zijn onderworpen aan een aanhoudende retorische aanval van politici en media dichtbij politieke figuren in verschillende EU-landen, waaronder Bulgarije, Kroatië, Hongarije, Italië, Polen en Roemenië. Deze lastercampagnes zijn bedoeld om het vertrouwen van de publieke opinie in NGO's te ondermijnen, waardoor het publiek minder kans heeft om deel te nemen aan hun activiteiten of donaties te doen.

Normaal gesproken beweren de lastercampagnes dat NGO's die kritisch zijn op de regerende partij, tegen de belangen van het land optreden of betrokken zijn bij frauduleuze of criminele activiteiten. Vaak proberen dergelijke campagnes de publieke steun voor NGO's te verzwakken als een voorloper voor beperkingen op hun activiteiten. Nationale autoriteiten in sommige landen, zoals Hongarije en Bulgarije, vallen NGO's ook lastig door administratieve procedures, zoals audits, te misbruiken om hun middelen te beperken. In sommige landen, zoals Bulgarije, Hongarije, Italië, Roemenië en Spanje, rapporteren NGO's fysieke aanvallen tegen personen of eigendom of haatzaaien.

Bezuinigingen

Er zijn aanwijzingen dat de overheidsmiddelen voor NGO's die fundamentele rechten en gelijkheid bevorderen zijn gedaald, mede door meer algemene overheidsuitgaven. Echter in sommige landen, zoals Kroatië, Hongarije en Polen, zijn bezuinigingen politiek gemotiveerd met financiering die verschuift van NGO's die kritisch zijn op de regerende partij, naar overheidsvriendelijke en kerkelijke organisaties. Polen is van plan om de distributie van publieke en EU-financiering voor NGO's onder directe politieke controle te brengen, naar aanleiding van het voorbeeld van Hongarije. Maatregelen om de overheids- of overzeese financiering van NGO's te beperken, worden in Bulgarije en Roemenië nu besproken en zijn al aangenomen in Ierland en Hongarije.

De EU biedt slechts bescheiden steun aan NGO's om de fundamentele waarden van de EU te bevorderen en beschermen. Ten eerste, EU-financiering op dit gebied is meestal kortlopend projectfinanciering, in plaats van langetermijnfinanciering om de operationele kosten te dekken. Waar structurele financiering beschikbaar is, is het meestal alleen toegestaan voor Europese of internationale NGO's, en niet voor nationale NGO's. Dit maakt het moeilijk voor NGO's om goed gekwalificeerd personeel te behouden of aan te trekken en om langetermijnplannen te maken. Daarnaast concentreren de meeste projecten zich op het helpen van de Commissie om ervoor te zorgen dat de nationale autoriteiten de EU-wetgeving goed implementeren. Bijvoorbeeld trainingen of onderzoek gericht op netwerken van rechters en advocaten, of het verzamelen en verspreiden van goede gebruiken, gericht op ambtenaren en lokale overheden. Sommige projecten zijn gericht op het verlenen van diensten voor bepaalde kwetsbare groepen, zoals slachtoffers van huiselijk geweld en kinderen. Hoewel dit belangrijke activiteiten zijn, beschermen en bevorderen NGO's de fundamentele waarden van de EU door middel van openbare educatie, waakhond-activiteiten en procesvoering. Er zijn echter weinig voorbeelden van ondersteuning voor dit soort werk, buiten het gebied van non-discriminatie en haatzaaien. Aangezien regeringen steeds meer in staat zijn de fundamentele waarden van de EU aan te vallen met het beïnvloeden van de publieke steun, is het gebrek aan steun voor NGO's om bewustmaking en publieke educatie te stimuleren om steun te verlenen aan democratie, rechten en de rechtsstaat een ernstige hiaat in EU-financiering.

Overregulatie

In veel landen rapporteren NGO's dat regeringen overleggen of overwegen nieuwe bureaucratische lasten in te voeren. Bijvoorbeeld, in Kroatië, Duitsland, Hongarije, Polen, Roemenië, Slowakije en Spanje wordt geëist dat NGO's vaker en uitvoeriger over hun activiteiten, financiering en uitgaven rapporteren. Vaak zijn deze nieuwe regels het resultaat van beleid dat blijkbaar gericht is op het bestrijden van witwassen van geld en financiering voor terroristische organisaties. In de meeste gevallen zijn deze voorschriften onevenredig lastig voor NGO's, omdat velen klein zijn, niet genoeg financiële middelen hebben en weinig risico lopen op betrokkenheid bij dergelijke activiteiten. In sommige gevallen, zoals de onlangs aangenomen anti-NGO-wetgeving van Hongarije, is de strijd tegen terroristische financiering gebruikt als voorwendsel om NGO's te onderdrukken en stigmatiseren.

Groeiende terughoudendheid om NGO's te raadplegen

In verschillende EU-landen betrekken autoriteiten steeds minder, of helemaal geen NGO's meer bij het maken van wetten en beleid over bepaalde kwesties, bijvoorbeeld in Hongarije, Polen en Spanje. Groot-Brittannië en Ierland hebben het ook moeilijker gemaakt voor NGO's te lobbyen en besluitvormers te overtuigen om zich te houden aan hun verplichtingen omtrent grondrechten, vooral tijdens verkiezingscampagnes.

Slachtoffer van de populistische politiek

In veel gevallen zijn deze beperkingen opzettelijk gericht op het onderdrukken van onafhankelijke NGO's omdat ze minderheidsgroepen verdedigen, regeringen ter verantwoording roepen en ervoor zorgen dat alle delen van de samenleving deelnemen aan de besluitvorming. Pogingen om het werk van NGO's te beperken, moeten gezien worden als een onderdeel van maatregelen die door veel regeringen zijn genomen om de autoriteit van de uitvoerende macht te versterken (door de toegang tot onafhankelijke en effectieve rechtbanken te beperken), de invloed van de overheid op de publieke opinie te vergroten (door de media minder vrij te maken) en publieke steun te vergroten door over bepaalde groepen, zoals asielzoekers en etnische minderheden, kwaad te spreken.

De soorten NGO's die het meest getroffen worden door de beschreven beperkingen, zijn degenen die het algemeen belang bevorderen door ervoor te zorgen dat de overheden aan hun wettelijke verplichtingen met betrekking tot de grondrechten, de rechtsstaat, de democratische besluitvorming, milieubescherming en corruptie voldoen.

Hoe de EU zou kunnen helpen: aanbevelingen

De EU zou NGO's in de EU kunnen ondersteunen om de fundamentele rechten, de democratie en de rechtsstaat te bevorderen en te beschermen door een aantal van de beleidsmaatregelen en praktijken die zij reeds heeft opgesteld ter ondersteuning van NGO's die de fundamentele waarden van de Unie buiten de EU bevorderen, over te nemen. Liberties verzoekt de EU-instellingen de volgende stappen te ondernemen:

  • creëer een fonds voor NGO's die actief zijn in de EU om de fundamentele waarden van de EU te bevorderen en te beschermen. Dit fonds zou subsidies moeten aanbieden die de belangrijkste operationele kosten kunnen omvatten, evenals proces- en waakhond-activiteiten. Het fonds dient onafhankelijk van de nationale autoriteiten en onafhankelijk van de EU zelf te worden beheerd, net als de European Endowment for Democracy, bijvoorbeeld.
  • maatregelen nemen om de capaciteit van NGO's te vergroten, met als doel het verbeteren van het vermogen van NGO's om bredere steun te bouwen onder het grote publiek voor de grondrechten, de democratie en de rechtsstaat. Het ondersteunen van NGO's om een breder kiesdistrict te bouwen, zal hen helpen om duurzame financiële steun te vergroten en de prikkels voor populistische partijen en politici te verwijderen om NGO's aan te vallen als een middel om politieke steun te krijgen.
  • een contactpunt opzetten in de Europese Commissie of een waarnemingscentrum van de EU aan wie NGO's beperkingen op hun werk of intimidatie kunnen melden. Deze persoon of entiteit dient rechtstreeks aan de eerste vice-voorzitter van de Commissie te rapporteren.
  • een hooggeplaatst politieke figuur in de Europese Commissie aanwijzen die verantwoordelijk is voor het maken van uitspraken van steun en diplomatieke interventies in reactie op beperkingen of intimidatie van NGO's.
  • ontwikkel regelgevingskader ter bescherming van de vrijheden die door NGO's nodig zijn om hun taken uit te voeren.

Download het volledige artikel over de afnemende ruimte voor NGO's hier!

Doneer alsjeblieft om het werk van Liberties te bevorderen en je rechten en vrijheden te beschermen!