Van alle EU-landen heeft Tsjechië het op twee na hoogste aantal kinderen dat onderwijs krijgt buiten reguliere scholen om en het hoogste aantal kinderen met een vertraagde overgang naar de brugklas.
‘‘In de meeste ontwikkelde landen is het principe om kinderen te spreiden over afzonderlijke onderwijstrajecten bij lange na niet zo diepgeworteld als in ons land’’, zegt Robert Barsch van het Open Society Fund Prague, dat zich sinds lange tijd inzet voor inclusief onderwijs. ‘‘Tsjechië stuit steeds opnieuw op kritiek van internationale organisaties vanwege het slechte onderwijs dat wordt geboden aan kansarme leerlingen.’’
Zo krijgen kinderen met dezelfde diagnose op reguliere scholen in verschillende Tsjechische regio’s verschillende onderwijsmogelijkheden. Het ligt er maar net aan in welke mate de autoriteiten bereid zijn om geld vrij te maken voor onderwijsassistenten. Waarschijnlijk is de situatie voor Roma-kinderen het meest zorgwekkend. Op ‘praktische scholen’ (voorheen ‘speciale scholen’), die eigenlijk bedoeld zijn voor kinderen met licht verstandelijke beperkingen, is 28 procent van de leerlingen van Roma-afkomst. In 2007 werd Tsjechië door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens op de vingers getikt omdat 18 Roma-leerlingen op praktische scholen waren geplaatst. Hiermee werden zij gediscrimineerd en werd hun recht op onderwijs geschonden.
Alliantie van ouders teleurgesteld
De nieuw opgerichte Alliantie van ouders voor inclusief onderwijs wil steun bieden aan ouders van kinderen die individuele onderwijsbehoeften hebben vanwege een lichamelijke of geestelijke beperking of een sociale achterstand. Een bepaling die leerlingen met speciale behoeften tegemoet komt is als amendement toegevoegd aan de onderwijswet, waar het Tsjechisch parlement zich momenteel over buigt.
De alliantie is teleurgesteld in het amendement en heeft recentelijk de tekortkomingen ervan uiteengezet in een open brief aan premier Bohuslav Sobotka. Het gaat met name om de controversiële definitie van ‘verstandelijke beperking’, die het risico met zich meebrengt dat bepaalde kinderen op reguliere scholen overgeplaatst kunnen worden naar praktische scholen.
In Tsjechië is de discussie over inclusief onderwijs geïntensiveerd nadat president Milos Zeman had verklaard dat kinderen met én zonder beperkingen afzonderlijk onderwijs moeten volgen.