Als je het nieuws hebt gevolgd, heb je misschien gemerkt dat de politiek in Europa de afgelopen jaren een stuk rechtser is geworden. Autoritaire populisten hebben het beter gedaan bij verkiezingen - bijvoorbeeld in Frankrijk, Nederland, Duitsland, Italië en Oostenrijk. Soms sluiten ze zich aan bij regeringscoalities. Soms doen ze het zo goed dat ze een meerderheid winnen, zoals in Hongarije en Polen.
Autoritaire populisten komen aan de macht door middel van angst, waarbij ze migranten, LHBTI-personen, feministen en etnische minderheden de schuld geven van politieke, economische en sociale problemen. Zodra ze aan de macht komen, richten ze hun pijlen op rechtbanken en maken ze het moeilijker voor rechters om onze rechten te beschermen. Ze proberen de media over te nemen of onder druk te zetten, om zo hun propaganda te verspreiden. En zij richten zich op rechten en democratie groepen om openbare kritiek monddood te maken.
Liberties was de eerste organisatie die onderzoek publiceerde waarin de belangrijkste tactieken werden uitgelegd die door Europese regeringen worden gebruikt om activisten het zwijgen op te leggen. Het ging onder meer om lastercampagnes van de overheid, het overladen van organisaties met administratieve rompslomp en regelgeving en het verminderen of afsnijden van financiering. Twee jaar geleden stelde Liberties voor dat de EU mensenrechten en democratie groepen binnen Europa op dezelfde manier zou moeten helpen als daarbuiten, door een nieuw fonds op te zetten om hen te ondersteunen.
Klik hier om te vechten voor democratie - stuur onze e-mail naar de Commissie
Sindsdien is ons idee steeds populairder geworden. Daarom heeft Liberties een nieuw onderzoek gepubliceerd waarin gedetailleerd wordt uitgelegd hoe dit nieuwe fonds, dat we het Europees Waardeninstrument (European Values Instrument) hebben genoemd, eruit zou kunnen zien. Het is bekrachtigd door honderden mensenrechten- en democratie groepen, de VN en het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten. Eind april keurde een grote meerderheid van de Europarlementariërs in het Europees Parlement een resolutie goed waarin de Europese Commissie werd opgeroepen om het Europees Waardeninstrument te creëren.
Nu ligt de bal bij de Europese Commissie. De Commissie heeft gezegd meer geld te willen wijden aan de ondersteuning van rechten en democratie groepen in de EU. Op 30 mei publiceert de Commissie haar voorstel voor een nieuw financieringsprogramma, het Programma Justitie, Rechten en Waarden. Maar het is verre van duidelijk wat de Commissie van plan is te doen. Het lijkt erop dat de Commissie het Europees Parlement zal negeren en slechts kleine wijzigingen in bestaande regels zal aanbrengen. Dit is om twee redenen onaanvaardbaar. Ten eerste zal dit niet genoeg zijn om organisaties te helpen die voor burgerlijke vrijheden vechten om de democratie levend en gezond te houden in heel Europa. Ten tweede is het Europees Parlement de enige EU-instelling die rechtstreeks door de bevolking van Europa wordt gekozen. De EU kan niet beweren dat zij de democratie hooghoudt en tegelijkertijd de instelling aan de kant schuift met de sterkste democratische geloofwaardigheid.