Democracy & Justice

'Een van de donkerste momenten in de Europese geschiedenis'

Vier jaar geleden, bijna 300 mensen - waaronder 60 kinderen - verdronken toen hun boot kapseisde bij Lampedusa. Nu zoeken een vader en een moeder die vier dochters verloren in dit ongeluk gerechtigheid bij het Italiaanse rechtssysteem.

by Cora Pfafferott

Op 11 oktober 2013 verdronken 268 mensen in de Middellandse Zee, 60 mijl van het kleine Italiaanse eiland Lampedusa. Onder de doden waren 60 kinderen. De slachtoffers waren vooral Syriërs die op de vlucht waren voor oorlog en asiel zochten in Europa.

Maar in plaats van te hulp te schieten na de panische SOS-oproepen van een Syrische arts aan de Italiaanse kustwacht, waren de Italiaanse en Maltese maritieme autoriteiten het niet eens over wie verantwoordelijk was voor de noodsituatie. Toen er steeds meer water stroomde in de vissersboot, die meer dan 400 mensen vasthield, lanterfantte de boot van de Italiaanse marine, Libra, in de buurt, in afwachting van duidelijke orders vanuit Rome om in te grijpen.

Toen de Libra eindelijk arriveerde was de vissersboot al gekapseisd en waren honderden al verdronken.

Op de vierde herdenkingsdag van de schipbreuk, op 11 oktober 2017, begon een rechtszaak bij het Roomse Rechtbank, afdeling strafrecht. Zeven officieren en nationale hoofdofficieren van de marine en de kustwacht worden beschuldigd van doodslag omdat ze de vluchtelingen verzuimden te redden.

Arturo Salerni, een beroemde advocaat in Italië, vertegenwoordigt een echtpaar uit Syrië dat vier dochters in het scheepswrak verloor. Liberties greep de gelegenheid aan om Salerni te interviewen voorafgaand aan de 69e Internationale Dag van de Rechten van de Mens op 10 december. Ter herinnering: in artikel 14 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat dat iedereen het recht heeft om asiel aan te vragen om onderdrukking in andere landen te ontvluchten.

Liberties: Mr. Salerni, waarvoor vecht u met deze rechtszaak?

Arturo Salerni: Ik vecht voor de vervolging van de verantwoordelijken en voor een verklaring van hun schuld en strafrechtelijke aansprakelijkheid voor de 286 mensen die stierven vanwege hun hit-and-run-tactieken. Ons werk is verder bemoeilijkt door een motie van het Openbaar Ministerie van Rome om de zaak te seponeren, ondanks het feit dat een rechter in Agrigento eerder weigerde dit te doen.

Waar en hoe leven de ouders die u vertegenwoordigt vandaag de dag?

Mr. Wahid en zijn vrouw leven nu als vluchtelingen in Zwitserland. Omdat ik heb beloofd aan het koppel om discreet te zijn over hun persoonlijke leven, kan ik niet meer details vrijgeven.

Catia Pellegrino, de commandant van het marineschip Libra, die werd opgeroepen om de migrerende boot te redden, handelde volgens de internationale scheepvaartwetgeving. Bovendien bevond de migrantenboot zich in de Sea Rescue Area van Malta. Waarom vrijwaren deze feiten haar en haar commandanten niet van een misdaad?

De Italiaanse wet en de internationale verdragen inzake zeerecht prioriteren boven alles de zorg voor de levens van degenen die in de zee zijn. Met betrekking tot de positie van Catia Pellegrino hebben de rechters een aanvullend onderzoek bevolen om te verduidelijken of zij, zoals wij beweren, op de hoogte was van de werkelijke situatie van het gevaar van het kleine bootje bij Lampedusa.

Malta zegt dat het niet het hoofd kon bieden aan het gigantische zoekgebied. Desalniettemin, wat is Malta's verantwoordelijkheid in dit alles?

Malta is al jaren de formele coordinator van een gigantisch zoekgebied, maar Italië heeft toch altijd reddingsacties uitgevoerd. In ieder geval zijn de Italiaanse operators ook beschuldigd van het niet geven van correcte informatie aan Malta over de positie van het Italiaanse marineschip, die het meest dichtbij de boot van de migranten lag - 19 mijl, bijna een uur ervandaan.

Arturo Salerni, a famous lawyer in Italy, represents a married couple from Syria that lost their four little daughters in the shipwreck.

Van oktober 2013 tot oktober 2014 leidde de Italiaanse regering Mare Nostrum, een reddingsoperatie op zee die ongeveer 150.000 migranten redde. Toen werd Mare Nostrum beëindigd en begon de EU Frontex Operatie Triton, evenals particuliere boten van groepen zoals Artsen zonder Grenzen, mensen van de verdrinking in de Middellandse Zee te redden. Deze zomer werden deze reddingsorganisaties ervan beschuldigd de belangrijkste 'pull-factor' te zijn voor het stijgende aantal migrantenboten en ze werden ook beschuldigd van samenwerking met de smokkelaars. Wat is uw mening over deze beschuldigingen?

Praten over een "pull-factor" is het tegenovergestelde van hoe men deze situatie zou moeten bekijken. De realiteit is dat de boten van particuliere NGO's duizenden levens hielpen redden na de beëindiging van operaties als Mare Nostrum. Volgens een groot aantal studies heeft het beëindigen van Mare Nostrum geleid tot vele doden en particuliere boten waren de enige remedie. Degenen die moeten worden aangeklaagd zijn niet NGO-activisten, maar degenen die de macht hebben om in te grijpen en weigeren om het te doen. Handelaren hebben gemakkelijk werk wanneer effectieve reddingsoperaties en humanitaire corridors niet op hun plaats zijn. In plaats deze dingen te implementeren, ondertekenen EU-regeringen overeenkomsten met dictators die migranten hun fundamentele mensenrechten ontzeggen, om zo de toevlucht naar Europa te stoppen. Dit helpt de situatie helemaal niet.

Tegenwoordig kan men in continentale Europese landen als Duitsland in de meeste media vrij weinig horen over de benarde situatie van migranten in de Middellandse Zee. Is het aantal mensen dat in de zee verdrinkt, afgenomen?

Op dit moment hebben internationale overeenkomsten de neiging om diegenen te stoppen die proberen te ontsnappen naar Europa. Om deze reden is het erg moeilijk geworden om het aantal mensen te tellen dat stierf in kampen in Libië of tijdens hun ontsnapping, maar de dagelijkse tragedies zijn in geen geval gestopt.

Wie moet volgens u verantwoordelijkheid nemen om tragedies zoals de schipbreuk van 11 oktober 2013 te stoppen?

De eerste plicht van een democratische regering zou moeten zijn om het recht op leven te beschermen, vooral wanneer zich zoveel dodelijke gebeurtenissen voordoen dat ze voorspelbaar worden. Het zijn de mensen die de macht hebben om deze tragedies te stoppen, maar ervoor kiezen om niet die verantwoordelijk op zich te nemen.

Wat is in uw ogen de toestand van de mensheid in Europa, nu 2017 op een einde loopt?

We zijn zeker in een van de donkerste momenten van de Europese geschiedenis sinds de Tweede Wereldoorlog.