Tech & Rights

Twitteraars in Spanje vervolgd wegens verheerlijken van terreur

Spaanse autoriteiten beginnen de misdaad "terreurverdediging" op sociale netwerken te vervolgen. Hier volgt een aantal opmerkelijkere zaken.

by Rights International Spain

In Spanje zijn onlangs meerdere vervolgingszaken begonnen tegen gebruikers van Twitter en Facebook wegens het gebruik van deze sociale netwerken om terrorisme te verheerlijken of de slachtoffers ervan te beledigen.

Deze berichten mogen beschouwd worden alshetverheerlijken of rechtvaardigen van terrorisme of zorgen voor belediging of vernedering van slachtoffers van terrorisme. Volgens artikel 578 van het Spaanse Wetboek van Strafrecht zijn dat misdrijven. We kijken hier naar de twee zaken die de meeste aandacht hebben gekregen in de pers.

De zaak Guillermo Zapata

Guillermo Zapata is sinds de laatste plaatselijke verkiezingen lid van de Madrileense gemeenteraad en behoort tot een nieuwe grassroots gemeentelijk politiek platform dat Ahora Madrid heet.

Kort na zijn benoeming werd een rechtszaak tegen hem aangespannen wegens een aantal tweets die hij in 2011 had geplaatst op Twitter en die, in de ogen van de aanklager, een vernederende handeling voor de slachtoffers van terreur was.

Zwarte humor

De twitterberichtjes waren voorbeelden van zwarte humor, grappend over een terrorismeslachtoffer diehaar benen in een aanslag was kwijtgeraakt. De grappen werden in aanhalingstekens geciteerd en, volgens Zapata, maakten zij deel uit van een gesprek over de vrijheid van meningsuiting en zwarte humor: hun enige doel was om als voorbeeld te dienen van een slechte smaak.

De onderzoeksrechter archiveerde de zaak in eerste instantie onder de mom van dat a) het betrokken slachtoffer voor de rechter beweerde dat ze zich door deze grapjes niet vernederd voelde en b) hoewel de grappen in moreel opzicht laakbaar kunnen worden beschouwd, wordt zwarte humor onder de vrijheid van meningsuiting beschermd.

Gesloten en geopend

Het Openbaar Ministerie viste de casus opnieuw uit de archieven en de Strafkamer van het Nationaal Hooggerechtshof oordeelde dat de zaak open moest blijven, dat Zapata moest getuigen en dat er besloten moest worden of de gemeenschap van terreurslachtoffers zich als geheel vernederd voelde, en niet alleen maar het éne slachtoffer waar de grappen over gingen.

Na verhoor archiveerde de onderzoeksrechter de zaak opnieuw en motiveerde dat de beschuldigde niet de bedoeling had gehad om de slachtoffers te vernederen.

Niettemin heeft het Nationaal Hooggerechtshof opnieuw geoordeeld dat de zaak open moet blijven (en dat die uiteindelijk voor de rechter komt) omdat een strafrechter en niet een onderzoeksrechter moet zijn die bepaalt of grappen van deze orde wel of niet onder de vrijheid van meningsuiting vallen.

De zaak César Aardbei

César Montaña, alias César Aardbei, is een schrijver, componist en zanger in de rap/metalgroep Def Con Dos die bekend staat om zijn sarcasme en donkere humor.

Hij was één van degenen die in mei 2015 werd gearresteerd tijdens een politieactie tegen gebruikers van Twitter en Facebook die volgens de autoriteiten misdaden hadden begaan door terreur te verheerlijken, slachtoffers te vernederen of de monarchie te beledigen.

Hij werd vooral vervolgd vanwege berichten die hij in 2013 en 2014 had gepost waarin hij sarcasme had gebruikt om meerdere hooggeplaatsten, inclusief de koning van Spanje, te beledigen en zelfs met de dood te verwensen en hij maakte grappen over sommige terreurslachtoffers.

Bekend om zijn sarcasme

De onderzoeksrechter besloot om de strafrechtprocedure tegen hem te archiveren omdat - hoewel alle berichten tactloos waren - zij deel uitmaakten van maatschappelijke kritiek. Omdat de auteur bekend is om zijn gebruik van sarcasme en ironie, vond de rechter dat de berichten beschermd moesten worden onder de vrijheid van meningsuiting.

Bovendien was het volgens de rechter de bedoeling van Aardbei om zijn weerstand ten aanzien van de politieke meningen van de mensen die hij noemde te benadrukken, maar niet om terroristische organisaties of hun leden de hemel in prijzen.

In dit geval heeft de Strafkamer van het Nationaal Hooggerechtshof opnieuw bepaald dat de procedure moet doorgaan, met als motivatie dat veel van de berichten inderdaad als een verdediging van terreur mogen worden beschouwd en dat er een proces moet worden gehouden zodat de strafrechter kan bepalen of deze tweets wel of niet als een misdaad kunnen worden gezien.

Controversiële anti-terreurwetgeving

We zullen moeten afwachten wat de Spaanse rechtbanken uiteindelijk in deze zaken gaan bepalen. Ook moeten we in gedachten houden dat na zijn bezoek in 2008 aan Spanje, de speciale rapporteur voor de Verenigde Naties voor terreur en mensenrechten Spanje opriep om zijn definitie van het misdrijf van het 'verheerlijken van terrorisme' te herzien.

De herziening zou moeten garanderen dat het "alleen toegepast mag worden op die handelingen die als doel hebben om aan te zetten tot terreurmisdaden, met een reëel risico dat zo'n misdaad ook feitelijk zal worden gepleegd," en niet enkel op meningen wordt toegepast.

Deze strafrechtelijke definitie zou, in zijn woorden "niet moeten worden gebruikt als middel om de vrijheid van meningsuiting te beperken." Onlangs bevestigde hij deze positie toen hij in een interview met Rights International Spain over deze zaak bevraagd werd.