"Op een dag was ik rusteloos, toen maakte het personeel me vast aan het bed. Erger nog, ze maakten de gordel zo strak vast over mijn borst dat het me verstikte. Het personeel vertrok gelijk, niet bewust van en ongeïnteresseerd in het feit dat ik voor mijn leven aan het vechten was," zegt dertigjarige Radek Deak, terugdenkend aan één van de ergste momenten die hij in de psychiatrische instelling onderging.
Deak is in zes verschillende sanatoria geweest sinds hij in 1999 zijn behandeling begon. Volgens zijn beschrijving onderging hij overal discriminerende en disproportioneel zware behandelingen. Hij herinnert zich ook de momenten dat hij, compleet naakt, beledigd werd door het personeel over de grootte van zijn zaadballen. Heftigere pijn werd veroorzaakt door het excessief gebruik van elektrotherapie en vastbinding.
Uit het ziekenhuis, met littekens
Ik kon niet eens ademen, laat staan om hulp roepen. Om mijn leven te redden moest ik uit de riemen komen. Op een pijnlijke manier lukte dit, maar daarbij sneed het metaal diep in mijn polsen. Ik heb nog steeds een litteken," zegt hij in zijn getuigenis.
De Ligue des droits de l'Homme (LDH), een non-gouvernementele organisatie, verzamelde meer verhalen over mensen die in psychiatrische afdelingen zijn behandeld. Hoeveel ervan gelezen zullen worden door overheidsfunctionarissen valt te bezien.
Patiënten spraken met advocaten, maar dit werd achteraf vaak hard afgestraft door personeel met het excessief gebruik van middelen om patiënten mee vast te binden. Personen met psychische ziekten klagen ook over slechte hygiene, gebrek aan privacy en geweld door personeel. Ze noemen ook seksuele intimidatie. Het stoort hen dat zij geen besluiten kunnen maken over hun behandeling en dat zij verplicht worden tot het nemen van sterke medicatie.
Onaangekondigde bezoeken
De Ligue des Droits de l'Homme vraagt om meer controles op de faciliteiten. "Het is essentieel dat de toezichthoudende autoriteit onaangekondigd langs mag komen, iedere afdeling mag bezoeken en privé met patiënten mag praten," zegt LDH advocaat Zuzana Durajová.
Het voorstel van de organisatie wordt echter gezien als uiterst controversieel door sommige doctoren en experts uit het psychiatrisch vakgebied:
'Dit voorstel is gebaseerd op de aanname dat psychiaters hun patiënten vaker pijn doen dan andere dokters. Dat deze patiënten specifiek beter beschermd moeten worden en dat speciale organen toezicht moeten houden op hun dokters, uiteraard betaald door geld van de staat. Ik vind deze aanname beledigend," zegt Petr Mozny, directeur van een psychiatrisch ziekenhuis in de stad Kromeriz.
Controle is nodig
"Ik zie geen reden waarom psychiatrische patiënten en specialisten die zorg bieden aan de geestelijk zieken onderworpen moeten worden aan speciaal toezicht van een nieuwe autoriteit," zegt Mozny.
Deak's getuigenis onderstreept meer controversiële gebruiken. "Elke dag, vroeg in de morgen, brachten de verpleegkundigen ons naar de hal. Patiënten zijn verdoofd en slaperig na sterke medicatie, en de rust die ze 's nachts krijgen is vaak niet genoeg. Je hebt geen plek waar je kan rusten overdag, dus de meeste patiënten gaan op de vieze linoleum vloer liggen. Vaak wordt er om plek gevochten," zegt hij.
Het voorstel over hoe een toezichtsorgaan voor psychiatrische instellingen zou moeten functioneren telt 10 pagina's en is opgezet door Durajová. Ze voelde zich geroepen het voorstel te schrijven door haar ervaring met patiënten en de duidelijke "ontoereikende" controle. Ook al is toezicht momenteel besteed aan de nationale Ombudsman, volgens de expert zijn daar niet genoeg middelen om de taak uit te voeren.
Patiënten bang om te klagen
Volgens Durajova is een van de redenen voor toezicht dat patiënten nergens terecht kunnen voor hun klachten of bang zijn iets te zeggen uit angst voor wraak van het personeel. Dit wordt bevestigd door Radek Deak:
"Ik was bang dat klagen niet zou helpen, me zelfs zou kunnen schaden, omdat dokters en ander personeel elkaar natuurlijk steunt en ik nog steeds een gek zou zijn die dingen verzint."
Dit rapport door Sarka Kabatova werd voor het eerst gepubliceerd op Lidovky.cz.