Vijf maanden lang hebben de gedetineerden van de gevangenis van Sint-Gillis geen toegang gehad tot gemeenschappelijke activiteiten, onderwijs, sport, de bibliotheek, sociaal-culturele evenementen, discussiegroepen en gezamenlijke erediensten.
Volgens de Basiswet Gevangeniswezen heeft iedere gedetineerde nog steeds recht op zijn grondrechten en mag zich voorbereiden op re-integratie in de samenleving. Maar veel gevangenen in het land genieten dit recht niet meer, omdat bezuinigingen resulteren in het afschaffen van werk en sociale re-integratieactiviteiten.
Geen onderwijs
De situatie is een gevolg van de budgettaire stroomlijning van het Ministerie van Justitie dat het aantal personeelsleden over de helen linie van het gevangeniswezen heeft verminderd. In het licht van de bezuinigingen besloot het departement eenzijdig het interne werk en re-integratieactiviteiten op te schorten.
Deze annulering heeft grote impact:
- Op gevangenen: Er zijn 720 gevangenen die vanwege de bezuinigingen niet alleen een aantal van hun grondrechten worden onthouden, maar ook van nuttige, zelfs essentiële activiteiten om hen voor te bereiden op een terugkeer in de samenleving.
- Op maatschappelijk werkers: De maatregel raakt het leven van 136 werknemers (maatschappelijk werkers, criminologen, psychologen, docenten en workshop leiders) die in 26 dienstensectoren werken om rechtzoekenden en gedetineerden te helpen. Daarbij moet gevangenispersoneel zijn taken in een gespannen en ongemakkelijke sfeer uitvoeren.
- Op de maatschappij: Gevangenen zullen niet meer in staat zijn om hun reclasseringswerk te beginnen en zien zichzelf als mensen met beperkte rechten. Dit kan alleen maar een negatieve impact hebben op hun re-integratie in de samenleving. Maar wij hebben als maatschappij flink in hun succesvolle re-integratie geïnvesteerd en verliezen ontzettend veel als zij geen toegang krijgen tot hun grondrechten en niet in staat zijn om succesvol te re-integreren in de samenleving.
De geschrapte activiteitenprogramma's die 50 beroepstrainingen voor terugkeer omvatten, waaronder taalonderwijs, koken en management, computervaardigheden en rekenen, zijn krachtige middelen om recidivisme tegen te gaan. Aan dat laatste zit een menselijk en een sociaal prijskaartje en draagt bij aan het onderhoud van de "sociale vrede" in de gevangenis - en indirect aan de veiligheid van alle burgers.
Schadelijke bezuinigingen
Deze situatie kan niet langer voortduren. De grondrechten van zowel de gedetineerden als het personeel zijn in het geding. De bezuinigingen leiden tot vraagtekens bij het bestaansrecht van re-integratiediensten en brengen de broodwinning van de medewerkers in gevaar die genoopt zijn tot minder uren of zelfs te maken hebben met beëindiging van hun arbeidsovereenkomsten.
De situatie vraagt om een zorgvuldige oplossing die tegemoet komt aan de leef- en werkomstandigheden van alle betrokken partijen. Het zou niet zo mogen zijn dat we in het hart van Europa zulke beperkingen van de mensenrechten aantreffen.