Het panel was georganiseerd door de Zuidoost-Europese Coalitie ter Bescherming van Klokkenluiders, in samenwerking met het Huis van de Mensenrechten, GONG en het Centrum voor Vredesonderzoek.
Klokkenluiders zijn vaak het slachtoffer van dreigementen en vervolging, dus het is belangrijk een juridisch kader te creëren voor hun bescherming. Dit is ook mogelijk door de Anti-corruptie Strategie, die door Kroatië werd aangekondigd.
Kroatië loopt achter
Kroatië is het enige zwarte gat in de regio in de zin dat het niet zo'n wet kent, waardoor het achterloopt bij landen zoals Bosnië-Herzegovina, Kosovo, Albanië en Macedonië die al klokkenluidersbeschermingswetten in hun juridisch kader kennen, zegt Duje Prkut van GONG.
Mark Worth, één van de coördinators van de Zuidoost-Europese Coalitie ter Bescherming van Klokkenluiders wijst erop dat de situatie er jammer genoeg niet een is van "buitensporige voorzichtigheid bij elk klein ding": in Kroatië, zegt hij, zijn er aanvallen geweest op degenen die waarschuwen voor onrecht, al zijn voorbeelden van klokkenluiders zeldzaam in Kroatië. Hij wijst op voorbeelden wereldwijd waar mensen die illegaliteit ontmaskeren bestraft werden en voegt toe dat dit gestopt moet worden omdat het verdedigen van het algemeen belang een mensenrecht is.
Melden bij de boosdoener?
Arjan Dyrmishi van het Albanese Instituut voor Democratie en Bemiddeling zegt dat de wet belangrijk en nodig is, maar waarschuwt ook voor mazen in de wet die ervoor zorgen dat klokkenluiders vaak geen aanspraak op hun rechten kunnen maken. Kosovo is een voorbeeld waar de wet niet goed functioneert, het werd alleen aangenomen om wetgeving aan EU-regelgeving af te stemmen, benadrukt Albulena Sadiku van het Balkanees Netwerk voor Onderzoeksjournalistiek van Kosovo.
Het regelen van bescherming voor klokkenluiders in Kosovo is vaak onmogelijk omdat de klokkenluider de illegaliteit eerst aan moet geven bij zijn of haar leidinggevende, vaak precies degene die betrokken is bij de illegale activiteit. Als je deze stap overslaat en meteen naar de media stapt, word je niet beschermd.
Sadiku benadrukt dat dit ontmoedigend en problematisch is, maar zei ook dat de wet waarschijnlijk verbeterd wordt. Alexander Bozhinovski van het Centrum voor Onderzoeksjournalistiek SCOOP-Macedonië deelt deze hoop. Hij gelooft dat iemand die illegaliteit aangeeft de mogelijkheid moet hebben om naar een vertrouwenspersoon te stappen. Macedonië heeft een uitstekend systeem voor klokkenluidersbescherming, gelijk aan getuigenbescherming, maar hier is nog geen gebruik van gemaakt.
Over het algemeen is de status van klokkenluider verkrijgen problematisch omdat je niet alleen de correcte procedure moet volgen maar ook staatsrechercheurs toegang moet geven tot alle informatiebronnen, waaronder de namen van mensen.
Gebrek aan politieke wil
Saša Leković, de president van de Kroatische Journalistenvereniging, benadrukt ook het belang van bestaande wetten die tegen journalisten gericht zijn en waarschuwt voor de Kroatische wetgeving die journalisten in een weinig benijdenswaardige positie plaatst. Natuurlijk geven niet alleen journalisten onregelmatigheden aan, maar ook burgers en activisten die illegale praktijken zien.
Nedim Hadrović van het Luna-Centrum voor Klokkenluiders van Bosnië-Herzegovina (waar een wet ter bescherming van klokkenluiders bestaat) benadrukt het belang van NGO's en merkt op dat de wet die klokkenluiders beschermt een korte en duidelijke wet kan zijn die uiteindelijk niemand schaadt op institutioneel niveau.
De panelleden hebben wederom het belang van politieke wil onderstreept voor het aannemen van de Klokkenluiderswet om mensen aan te sporen illegale activiteit en onethische processen bloot te leggen en een signaal te sturen aan iedereen die zich met illegale activiteit bezighoudt dat er een hoge kans is dat ze ontdekt zullen worden.