Tech & Rights

Polen's commissaris voor mensenrechten verkeert in zwaar weer

Dit is niet de eerste keer dat rechtse groeperingen kritiek leveren op de commissaris voor mensenrechten, die zijn budget kleiner ziet worden en de druk van de overheid alleen maar ziet toenemen.

by Polish Helsinki Foundation for Human Rights
Dr. Adam Bodnar is the Polish commissioner for human rights — the country's national ombudsman.
Reden voor kritiek is dit keer de ombudsman's tussenkomst in een zaak waar een drukker weigerde LHBT activisten te helpen, omdat hij het niet eens was met hun levensstijl.

Dit is de tweede keer dat er wordt gevraagd om het ontslag van Dr. Adam Bodnar, die werd aangesteld als commissaris voor mensenrechten - Polen's nationale ombudsman - in september 2015. Naast persoonlijke kritiek is zijn kantoor recentelijk ook ondermijnd door verschillende besluiten en reguleringen.

'Bevriezend effect'

Net nadat het nieuwe termijn voor het parlement begon in december 2015, werd er een wetsvoorstel goedgekeurd dat de immuniteit van de ombudsman aanzienlijk beperkte. Onder de nieuwe wet, in werking gesteld in juni 2016, kan de Minister van Justitie, ook het land's procureur-generaal, de immuniteit van de ombudsman opheffen door een procedure die gerelateerd is aan een strafrechtelijk onderzoek.

Een andere manier waarop de immuniteit van de ombudsman verwijderd kan worden is wanneer private partij de ombudsman voor de rechter zou dagen. Onder het Poolse Wetboek van Strafrecht kunnen private aanklachten om veel verschillende redenen worden gedaan, bijvoorbeeld voor laster.

Gedurende het wetgevingsproces sprak de Poolse Orde van Advocaten (Nacelna Rada Adwokacka, NRA) haar zorgen uit over de nieuwe wetsbepalingen. Daarbij werd benadrukt dat "subjecten, zoals de commissaris voor mensenrechten [...] vanwege hun grondwettelijke status en gereguleerde taken om de rechten en vrijheden van personen en burgers te beschermen, zowel als het toezicht dat zij houden op de wetgevende en uitvoerende macht, zouden een bredere immuniteit moeten hebben dan dat nu beschreven staat in het wetsvoorstel en de huidige wetgeving. De wetten die de vrijheid van deze subjecten belemmeren in hun vakgebied kan leiden tot een zeker 'bevriezend effect' op hun beschermende en toezichthoudende activiteiten."

Een andere kritische mening werd gegeven door de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).

Klein budget

Een andere stap die is gezet om de positie van de commissaris voor mensenrechten te verzwakken was het besluit dat werd gemaakt door de Openbare Commissie voor Financiën in januari 2016. De commissie gaf het kantoor van de ombudsman niet het budget dat was aangevraagd en zorgvuldig was gerechtvaardigd.

In 2015 was het budget voor de ombudsman meer dan 9.5 miljoen Euro (38 miljoen Poolse Zloty). In 2016 vroeg de ombudsman een groter budget aan - 11 miljoen Euro.

Op het budget voor het kantoor van de ombudsman wordt hard bezuinigd. Dit bedreigt zijn vermogen schendingen van mensenrechten in Polen volledig te onderzoeken. (Image: Senat RP)

Het bedrag bestreek de kosten van de renovatie van het hoofdkantoor en de uitvoering van nieuwe activiteiten waar het kantoor in de afgelopen jaren opdracht voor heeft gegeven, zoals het bezoeken van detentiecentra als onderdeel van het Nationale Preventie Mechanisme, het controleren van de regels die betrekking hebben op gelijke behandeling en het toezien op de implementatie van het VN-conventie over de rechten van gehandicapten en verkeerd gedrag van politie en andere troepen.

Desondanks is na de aanname van de wetswijzigingen het budget van de ombudsman verlaagd met 2.5 miljoen Euro (10 miljoen PLN) - een verlaging van meer dan 20 procent.

De ombudsman waarschuwt dat "het verlagen van het budget voor het kantoor in 2016 zal resulteren in een kleiner bereik van bezoeken aan detentiecentra - een bereik dat op dit moment al als negatief wordt beschouwd door internationale organisaties."

Eerste oproep om ontslag

In april 2016 organiseerde de extreem-rechtse nationalistische organisatie Nationaal Radicaal Kamp (ONR) haar 82e verjaardag. In Bialystok, in het noord-oosten van Polen, was er een mars die eindigde in een concert dat werd gehouden naast slaapzalen waar zowel Poolse als internationale studenten leven. Het uitwisselingskantoor van de Technische Universiteit van Bialystok heeft buitenlandse Erasmus studenten gewaarschuwd voor de participanten en de viering en geadviseerd aan alle studenten die dag in hun kamers te blijven.

Het extreem-rechtse ONR heeft het ontslag van Dr. Bodnar als nationale ombudsman aangevraagd.

De ombudsman heeft onderzoek gedaan naar de vieringen. ONR beantwoordde het onderzoek met een verklaring waarin de organisatie zei dat de ombudsman "bewust burgers onderverdeelt in 'slecht' en 'beter' door alleen ideologische criteria toe te passen."

Volgens ONR heeft Adam Bodnar zijn eed gebroken, die hij bij zijn aanstelling heeft gezworen. Dit zou een grondslag vormen voor zijn ontslag.